بیماری خودایمنی چشم

سیستم ایمنی بدن در حالت طبیعی، وظیفه محافظت از ما در برابر ویروس ها، میکروب ها و سلول های سرطانی را بر عهده دارد. اختلال در عملکرد سیستم دفاعی بدن میتواند باعث شود که سلول های ایمنی به جای حمله به سلول های غیرخودی و بیگانه، به اشتباه به سلول های سالم خودی در یک بخش یا بخش هایی از بدن حمله کنند. به وضعیتی که سیستم ایمنی بدن به سلول های خودی و سالم بدن حمله کند، خودایمنی یا حمله ایمنی علیه خود گفته می شود. بیماری خودایمنی می توانند اثرات زیادی بر بخش های مختلف بدن از جمله چشم داشته باشند که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.

شایع ترین اختلالات خودایمنی را بیشتر بشناسید.

تاکنون تعداد زیادی از انواع بیماری های خودایمنی شناخته شده است. این اختلالات خودایمنی می توانند اثرات مخرب سیستمیک (درگیری چندین اندام بصورت همزمان در سرتاسر بدن) و چشمی به دنبال داشته باشند.

یکی از معروف ترین بیماری های خودایمنی، بیماری آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی است که در آن، گلبول های سفید خون که عضوی از سیستم ایمنی هستند، شروع به حمله به مفاصل فرد می کنند. تقریباً 25 درصد از بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، تظاهرات چشمی خواهند داشت.

ام اس (MS) نیز نوعی بیماری خودایمنی و رایج است که در آن سلول های عصبی مورد حمله سیستم ایمنی قرار می گیرند و پوشش آن ها آسیب می بیند. آسیب به پوشش سلول های عصبی، پیام رسانی و ارتباط بین مغز و نخاع را دچار اختلال می کند که می تواند حرکات و تعادل بدن را با مشکل روبه رو سازد. التهاب عصب چشم، در 75 درصد بیماران مبتلا به ام اس تشخیص داده می شود.

پسوریازیس و لوپوس منتشر دو نوع بیماری خودایمنی هستند که پوست را درگیر می کنند. در بیماری پسوریازیس، سرعت رشد سلول های پوست نسبت به حالت عادی، افزایش می یابد و در نتیجه آن، سلول ها روی هم انباشته شده و ظاهری پوسته پوسته پیدا می کنند. در برخی از افراد ممکن است زبری، قرمزی و التهاب پوست نیز دیده شود. در بیماری لوپوس، دانه هایی قرمز، ملتهب و متورم روی پوست ایجاد می شود که یک تغییر قابل توجه در بافت یا رنگ پوست می باشد. ایجاد می شود و اغلب با خارش، قرمزی، درد و سوزش همراه است. در لوپوس، علاوه بر پوست، این اندام های مختلفی از جمله مفاصل و قلب و مغز نیز ممکن است درگیر شوند. بیماری چشم در 20 درصد از بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک دیده می شود.

مثالی دیگر از بیماری خودایمنی، دیابت نوع 1 است که در آن، سیستم ایمنی به سلول های سازنده انسولین در بدن حمله می کند. در این بیماری، انسولین برای تنظیم قند خون ساخته نمی شود یا میزان آن به شدت کم است. در نتیجه، قند خون افزایش می یابد که می تواند به رگ های خونی و اندام های مختلف در بدن از جمله چشم آسیب برساند.

مثال هایی دیگر از انواع مختلف بیماری خودایمنی عبارتند از بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت زخمی)، بیماری بهجت (التهاب رگ های خونی)، بیماری گریوز (حمله به غده تیروئید و تولید بیش از حد هورمون ها) و ... .

اختلالات خودایمنی و چشم

آسیب به چشم ها در بسیاری از بیماری های خودایمنی بسیار رایج است. ارتباط بیماری های خودایمنی و چشم در مطالعات مختلفی بررسی و چندین بیماری خود ایمنی شناخته شده است که در آن ها ممکن است چشم یا قسمت های مختلف چشم، توسط گلبول های سفید مورد حمله قرار گیرد. علائم چشمی ممکن است شامل خشکی یا قرمزی چشم، احساس جسم خارجی در چشم، خارش، نورگریزی، درد، تغییرات بینایی و حتی از دست دادن کامل بینایی باشد.

 مطالعات گوناگون نشان داده است که در هر یک از بیماری های خودایمنی که پیش تر نام برده شدند، التهاب ناشی از حمله سیستم ایمنی، میتواند چشم را مانند سایر اندام ها درگیر کند و در صورتی که بیماری کنترل نشود، می تواند باعث آسیب به چشم و بینایی گردد. حتی برخی از داروهای مورد استفاده برای کنترل بیماری های خود ایمنی هم می توانند بر روی چشم عوارض جانبی داشته باشند.

روماتیسم مفصلی، بیماری های تیروئید و مولتیپل اسکلروزیس (MS)، شایعترین بیماری های خودایمنی هستند که در آن ها چشم و بینایی تحت تأثیر قرار می گیرند. در لوپوس، بیماری التهابی روده (کرون و کولیت اولسراتیو)، سندرم شوگرن و اسپوندیلیت آنکیلوزان نیز ممکن است چشم، مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار گیرد.

اکثر بیماری های خودایمنی با مصرف دارو قابل کنترل هستند. اما عدم درمان می تواند باعث آسیب جدی به بینایی و چشم شود. خشکی چشم یکی از مواردی است که در بیماری خودایمنی دیده می شود که در صورت عدم درمان می تواند باعث آسیب دائمی به قرنیه شده و بینایی را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی دیگر از علائم چشمی که در بیماری خودایمنی دیده می شود، اسکلریت است. اسکلریت زمانی رخ می دهد که قسمت سفید چشم (صلبیه) ملتهب شود که با درد عمیق و دردناک در چشم همراه است. عدم درمان اسکلریت می تواند باعث نازک شدن یا حتی سوراخ شدن صلبیه شود و در نتیجه فرد بینایی اش را از دست بدهد. روماتیسم مفصلی، لوپوس و بیماری التهابی روده از بیماری هایی هستند که با اسکلریت همراه هستند.

اعصاب چشم وظیفه برقراری ارتباط بین چشم و مغز را بر عهده دارند. التهاب اعصاب چشم که به شدت با بیماری ام اس مرتبط است و از علائم اولیه شایع در این بیماری است، باعث تاری دید، از دست دادن دید محیطی و درد در هنگام حرکت چشم می شود.

در نوعی بیماری چشم به نام بیماری چشمی تیروئید (که بیماری چشم گریوز نیز نامیده می‌شود)، سلول هایی که به غده تیروئید حمله می کنند، به قسمت های اطراف چشم نیز حمله می کنن و علائمی از جمله تورم عضلات اطراف چشم، سفت شدن پلک ها، برآمدگی کره چشم، تاری دید و دوبینی را ایجاد می کنند. در صورتی که این بیماری چشم، عضلات چشم و پلک ها را تغییر دهد، جراحی اصلاحی می تواند یک گزینه درمانی مناسب باشد.

بیماری نورومیلیت اپتیکا (NMO) یک فرآیند التهابی و خودایمنی نادر (تقریباً 1 تا 2 نفر از هر 100000 نفر در سراسر جهان) ولی شدید است که نخاع و اعصاب چشم که با مغز در ارتباط هستند را دچار اختلال می کند. علائم این بیماری مشابه با ام اس است اما علائم در نورومیلیت اپتیکا شدیدتر بوده و در آن، هر دو چشم درگیر می شوند. زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند.

در هر بیماری خودایمنی چشم، ممکن است علاوه بر درمان های موضعی، درمان به صورت خوراکی نیز باشد تا درمان به صورت سیستمیک و در سراسر بدن صورت گیرد و بتوان فعالیت بیش از حد و تهاجمی سیستم ایمنی را در سراسر بدن کنترل کرد.

میکروبیوتا و بیماری های مرتبط با آن

بدن انسان دارای مجموعه ای از موجودات و باکتری های ریز و میکروسکوپی است که به آن ها میکروبیوتا گفته می شود. طول این موجودات ریز، کمتر از یک میلی متر است و با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند. بیشتر این باکتری ها بر سلامتی شما تأثیر مثبت دارند و به فرآیندهای طبیعی بدن شما کمک می کنند.

دستگاه گوارش (GI) شما محل بسیاری از باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها است. این موجودات ریز که در روده انسان زندگی می کنند، میکروبیوتای روده نامیده می شوند و حضورشان برای بدن لازم است. میکروبیوتای روده نقش های مشخصی در هضم، تولید ویتامین ها، محافظت در برابر باکتری های بیماری زا و عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن و حفظ وضعیت سلامت فرد دارد.

هر فرد دارای مشخصات میکروبیوتای روده ای منحصر به فردی است که در طول زمان، بسته به متغیرهای خاصی مانند سبک زندگی، تمرین بدنی، شاخص توده بدنی (BMI) و عادات فرهنگی و غذایی تغییر می کند.

به هم خوردن تعادل میکروبیوتا و تغییر در تعداد، تنوع و عملکرد آن ها با بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی عروقی، سندرم متابولیک و دیابت، بیماری های خودایمنی سرطان و بیماری های مزمن و التهابی چشم مرتبط باشد. در تحقیقات، ارتباط بین میکروبیوتا و بیماری های خود ایمنی چشم نیز بررسی شده است. به عنوان مثال، تقریباً 10٪ از افراد مبتلا به بیماری التهابی روده به بیماری های التهابی چشم نیز مبتلا هستند.

علاوه بر این، بر هم خوردن تعادل میکروبی در روده، میتواند باعث ایجاد اختلال در سیستم ایمنی و بروز بیماری هایی از جمله روماتیسم مفصلی، ام اس، دیابت نوع 1، بیماری های التهابی روده و گروهی از بیماریهای استخوان و مفاصل (اسپوندیلوآرتروپاتی ها) شود.