نقش سلول های بنیادی در درمان سرطان ها

سرطان، خطرناک ترین بیماری است که سالانه منجر به مرگ میلیون ها نفر در سراسر جهان می گردد. علی رغم سرعت بالای پیشرفت در تحقیقات بالینی در زمینه تشخیص و درمان سرطان، نرخ کاهش مرگ و میر در بین سال های 2006-2015 در آمریکا تنها 1/5% تخمین زده شده است. 

انتخاب روش درمان سرطان بستگی به نوع آن، میزان پیشرف بیماری و هدف از انجام درمان دارد. اما به طور کلی درمان سرطان، مبتنی بر استفاده از داروها (شیمی درمانی) و رادیوتراپی می باشد. در بحث درمان تومورهای جامد، انجام جراحی و برداشتن تومور یکی از روش های متداولی است که عموما توسط پزشک معالج توصیه می شود. در شیمی درمانی با استفاده از برخی داروهای خاص بسیار سمی، رشد و تکثیر سلول های سرطانی مهار شده و در پرتودرمانی با کمک اشعه، به تخریب ماده ژنتیک سلول های سرطانی پرداخته می شود. 

در این میان، درمان سرطان با سلول های بنیادی که از جمله کاربردهای سلول‌ های بنیادی است، که گزینه امیدوارکننده‌ای در مبارزه با سرطان خواهد بود. یکی از معضلات بزرگ در افرادی که تحت درمان سرطان قرار دارند این است که داروها به صورت اختصاصی بر بافت توموری عمل نکرده و بر اندام های مختلفی اثر می گذارند اما استفاده از سلول بنیادی این مشکل را برطرف کرده و درمان هدفمندتر خواهد شد. 

انواع سلول های بنیادی مورد استفاده در درمان سرطان ها

سلول های بنیادی که از منابع مختلفی تأمین می شوند، توانایی های متفاوتی در تکثیر، مهاجرت و تمایز از خود نشان می دهند که تعیین کننده کاربرد سلول های بنیادی در درمان سرطان و تومورهاست. در اینجا به معرفی انواعی از سلول های بنیادی که در زمینه درمان سرطان ها کاربرد دارند، پرداخته می شود.

1- سلول های بنیادی پرتوان (PSCs)

شواهد نشان می دهند که سلول های توموری یا سلول های بنیادی سرطانی یا همان (CSCs) ها ویژگی ‌های بنیادی و انعطاف‌پذیری فنوتیپی را نشان می‌دهند که در درجه اول عامل مقاومت در برابر شیمی درمانی و رادیوتراپی بوده و درنهایت منجر به متاستاز، توسعه سرطان و عود تومور خواهد شد. سلول‌های بنیادی جنینی (ESCs) جدا شده از سلول‌ های توده داخلی تمایز نیافته جنین، توانایی ایجاد همه انواع سلول‌ها به جز سلول‌های جفت را دارند. با این حال، کاربردهای ESCs برای آزمایش‌های بالینی به دلیل ملاحظات اخلاقی محدود شده است. در حالی که یکی از بهترین نوع سلول های بنیادی در زمینه درمان سرطان می باشند. 

2- سلول های بنیادی بزرگسالان (ASCs)

این دسته از سلول بنیادی توانایی تبدیل به انواع مختلفی از بافت ها و اندام ها را دارند. در این گروه از سلول های بنیادی، سلول های بنیادی خون ساز (HSCs)، سلول های بنیادی مزانشیمی (MSCs) و سلول های بنیادی عصبی (NSCs) اغلب برای درمان سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرند.

سلول های بنیادی خون ساز (HSCs) در مغز استخوان قرار گرفته و توانایی تبدیل به همه انواع سلول های خونی بالغ را دارند. تاکنون، تزریق HSC های مشتق شده از خون بند ناف تنها روش سلول های بنیادی است که توسط FDA برای درمان مالتیپل میلوما، لوسمی و برخی از انواع اختلالات سیستم خونی تایید شده است. 

سلول های بنیادی مزانشیمی (MSCs) در بسیاری از بافت ها و اندام ها یافت شده و نقش مهمی در ترمیم و بازسازی بافت دارند. این سلول ها قادرند به سرعت تکثیر شوند و چندین نوع سلول تخصصی را در شرایط آزمایشگاهی تولید کنند. مانند استئوسیت ها، آدیپوسیت ها و کندروسیت ها. سلول های بنیادی مزانشیمی ویژگی های بیولوژیکی منحصر به فردی دارند و به طور گسترده برای درمان انواع سرطان استفاده شده اند.

سلول های بنیادی عصبی (NSCs) که در اصل در سیستم عصبی مرکزی وجود دارند، می توانند خود تجدید شوند و نورون ها و سلول های گلیال جدیدی را تولید کنند. آن ها به طور گسترده برای درمان سرطان های اولیه و متاستاتیک پستان، ریه و پروستات در مدل های موش مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته اند.  

3- سلول های بنیادی سرطانی (CSCs)

CSCها، به اصطلاح سلول‌ های بنیادی یا اجداد نابالغ سلول ‌های تومور یا سلول ‌های پیش ساز تومور، توسط جهش‌های اپی ژنتیک در سلول‌ های بنیادی طبیعی یا در سلول‌ های پیش ‌ساز ایجاد می‌شوند. CSCها در بافت های توموری وجود داشته و نقش مهمی در رشد سلول های سرطانی، متاستاز و عود بیماری دارند. بنابراین، هدف از قرار دادن CSC ها می تواند نویدی برای درمان انواع مختلف تومورهای جامد باشد.

به طور کلی به دلیل نرخ بالای مرگ و میر افراد در بیماری های کشنده، نقش سلول های بنیادی در درمان سرطان ها اهمیت بالایی پیدا کرده است. از قابلیت های این سلول ها می توان به توانایی آن ها در تبدیل به انواع مختلفی از سلول ها و ترمیم بافت ها اشاره کرد. این سلول ها را می توان از مغز استخوان یا بند ناف خود فرد بدست آورد و یا از اهدا کننده سلول های بنیادی در صورت تطابق فاکتورهای مدنظر استفاده نمود.