شرایط اهدا مغز استخوان چیست؟

مغز استخوان، بافت اسفنجي و نرمی است كه در مركز استخوان قرار گرفته و حاوی سلولهاي بنیادي می باشد. سلول های بنیادی مغز استخوان سلول هایی هستند که قادرند به انواع گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها تبدیل شوند. اهدای مغز استخوان یکی از روش هایی است که برای جمع آوری سلول های بنیادی و جهت پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. این فرآیند در اتاق عمل انجام می شود و معمولا 1 تا 2 ساعت طول می کشد. برای پیشگیری از احساس درد اغلب از روش بیهوشی استفاده می شود، سوزنی که برای نمونه گیری به کار می رود، از ناحیه ی پشت استخوان لگن وارد می شود و پس از انجام این مرحله نمونه های جمع آوری شده به بیمار تزریق می شود.

کاربرد پیوند سلول های بنیادی مغز استخوان چیست؟

• تولید سلول های خوني (گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت ها)

• درمان بیماری ها (سرطان خون، سرطان غدد لنفاوی و میلوما)

• جایگزینی سلول های معیوب مغز استخوان با سلول های سالم

انواع روش های پیوند مغز استخوان

پیوند آلوژنیک: در این روش بافت پیوندی از فردی دیگر که هیچ نسبتی با فرد مبتلا ندارد دریافت می شود. نکته حائز اهمیت این است که شخص اهدا کننده باید سازگاری بافتی مشابهی با فرد بیمار داشته باشد. جهت تایید سازگاری بین فرد اهدا کننده و شحص مبتلا آزمایش HLA Typing انجام می شود.

پیوند اتولوگ: طی این نوع پیوند، بیمار بافت پیوندی (مغز استخوان) خود را دریافت می‌کند. در این روش مغز استخوان بیمار را از بدن وی خارج کرده و آن را در معرض داروهای ضد سرطان قرار می‌دهند تا سلول های سرطانی از بین بروند، پس از طی این فرایند، سول های مغز استخوان را مجددا به بیمار تزریق می نمایند و یا برای استفاده های بعدی منجمد و نگهداری می‌کنند.

پیوند سینژنیک: در این نوع از پیوند، بافت مغز استخوان از دو قلوی مشابه شخص مبتلا دریافت می شود. اغلب قبل از پیوند مغز استخوان، شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای فرد بیمار انجام می شود. معمولاً فرآیند پیوند مغز استخوان و اهدای آن در بیمارستان ها به صورت همزمان انجام می گیرد. به طور کلی، بهترین گزینه ها برای اهدا مغز استخوان، افراد خویشاوند هستند که بیشترین سازگاری بافتی را با فرد نیازمند دریافت سلول های بنیادی دارند. طبیعی است که شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی با توجه به انواع پیوند مغز استخوان و شرایط اهدا کنندگان آن ها متفاوت خواهد بود. البته گاهی قوانین داخلی در مراکز درمانی و ارائه دهنده خدمات نیز تفاوت هایی خواهد داشت. با این حال موارد مشترکی در تمامی مراکز در نظر گرفته می شود که عبارتند از:

. اولین موردی که مقدم بر همه موارد دیگر است، این است که فرد اهدا کننده مغز استخوان باید بداند که شرایط اهدای سلول بنیادی با اهدای خون بسیار متفاوت بوده و فرآیندی بسیار سخت تر با عوارض جانبی بیشتر است. برخی از عوارض جانبی بعد از اهدای مغز استخوان ممکن است که شامل درد در ناحیه کمر و لگن، خستگی، گلودرد، درد عضلات، بی خوابی، سردرد و سر گیجه، از دست دادن اشتها و تهوع باشد. مدت زمان بهبود این علائم در افراد مختلف ممکن است که از 2 تا 20 روز متفاوت باشد و با توجه به شدت علائم، گاهی دوره نقاهت در بیمارستان سپری می شود. این موارد پیش از شروع فرآیند پیوند مغز استخوان برای شما توضیح داده شده و ممکن است که بسته به قوانین مرکز، نیاز به امضای فرم رضایت داشته باشید. هیچ اجباری در اهدای مغز استخوان نیست و شما در انتخاب این مسئله که اهدا کننده مغز استخوان باشید یا خیر کاملاً آزاد هستید.

. انجام تست های بررسی وضعیت بافتی فرد اهدا کننده که به بررسی سازگاری بافتی بین فرد اهدا کننده و گیرنده مغز استخوان می پردازد و در اصطلاح تست HLA نامیده میشود، مرحله بعدی کار است. 

. در صورتی که نتایج تست HLA تایید کنند که شما سازگاری بافتی کافی را با فرد بیمار دارید، تست های تشخیصی و غربالگری روی شما انجام می شوند تا مشخص شود که شما به بیماری ژنتیکی یا عفونی خاصی که قابل انتقال به فرد بیمار باشد مبتلا نیستید. مانند آزمایشات مربوط به ایدز، هپاتیت.

از آن جایی که تنوع بافتی بین افراد بسیار زیاد است، نمی توان پیش بینی کرد که نمونه ای که به مرکز اهدای مغز استخوان انتقال داده می شود، چه زمانی برای پیوند مورد استفاده قرار خواهد گرفت و ممکن است که تا مدت ها بیماری که مناسب دریافت سلول های بنیادی شما باشد، یافت نشود. اما در هر صورت، سلول های بنیادی که از یک فرد اهدا کننده گرفته می شوند ممکن است هر لحظه برای نجات جان یک بیمار مورد استفاده قرار بگیرد. هر فرد اهدا کننده مغز استخوان می تواند امید پیدا شدن مورد مناسب جهت پیوند را به بیماران نیازمند پیوند سلول های بنیادی اعطا کند.