بیماری پارکینسون چیست؟

با بیماری پارکینسون بیشتر آشنا شوید! بیماری پارکینسون، یک بیماری سیستم عصبی است که بر توانایی کنترل فرد تأثیر گذاشته و در دسته بیماری های نورولوژیک طبقه بندی می شود. پیشرفت بیماری پارکینسون به آرامی صورت گرفته و با گذشت زمان وخیم می شود. از جمله رایج ترین علائم این بیماری های نورولوژیک می توان به لرزش، داشتن عضلات ضعیف، مشکل در راه رفتن و نداشتن تعادل و هماهنگی حرکات اشاره نمود. این بیماری می تواند هم در مردان و هم در زنان بروز یابد اما میزان شیوع آن در مردان بیشتر است و اصلی ترین عامل بروز آن، بالا رفتن سن می باشد. با وجود اینکه اکثر افراد مبتلا به بیماری پارکینسون برای اولین بار در سن 60 سالگی به این بیماری مبتلا می شوند، اما حدود 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا به پارکینسون به نوع زودرس آن مبتلا هستند که قبل از 50 سالگی علائم بیماری بروز می یابد.

علائم بیماری پارکینسون

علائم بیماری پارکینسون از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما شایع ترین نشانه های آن عبارتند از:

• لرزش؛

• کند بودن حرکات (برادی کینزی)؛

• داشتن ماهیچه ها یا اندام های سفت؛

• راه رفتن ناپایدار و مشکل در تعادل و هماهنگی حرکات؛

• پیچ خوردگی عضلانی، اسپاسم یا گرفتگی عضلات (دیستونی).

از دیگر علائم بیماری پارکینسون که شیوع آن ها کمتر است می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• کاهش توانایی فرد در بروز حالات صورت؛

• بروز تغییرات در گفتار یا صدا؛

• ابتلا به افسردگی و اضطراب؛

• مشکل در بلع، جویدن و قورت دادن آب دهان؛

• مشکلات ادراری؛

• احساس توهم؛

• مشکل در حافظه؛

• یبوست؛

• بروز اختلال در خواب؛

• ایجاد مشکلات پوستی از جمله شوره سر؛

• مشاهده تغییرات وزنی و احساس خستگی؛

• فشار خون پائین.

علت ابتلا به بیماری پارکینسون

در زمینه علت ایجاد بیماری پارکینسون دلایل مختلفی شناخته شده است که در اینجا به توضیح آن ها می پردازیم:

1) کاهش سطوح دوپامین

اصلی ترین عامل بروز این دسته از بیماری های نورولوژیک، کاهش سطح نوعی انتقال دهنده عصبی (نوروترنسمیتر) به نام دوپامین است که توسط برخی سلول های عصبی (نورون ها) خاص در مغز تولید می شود. در افراد مبتلا به پارکینسون، این نورون ها شروع به تجزیه و از بین رفتن می کنند، که این امر باعث کم شدن سطح دوپامین خواهد شد. دوپامین ارسال پیام به بخشی از مغز که حرکت و هماهنگی را کنترل می کند، نقش دارد. بنابراین، سطوح پایین دوپامین می تواند کنترل حرکات را برای افراد سخت تر کند. با ادامه کاهش سطح دوپامین، علائم بیماری پارکینسون به تدریج شدیدتر می شوند.

2) کاهش سطح نور اپی نفرین

یکی دیگر از علل بروز بیماری پارکینسون، آسیب دیدن پایانه های سلول های عصبی که نوعی دیگر از انتقال دهنده عصبی به نام نور اپی نفرین را تولید می کنند، است. این نوروترنسمیتر، در گردش خون و سایر عملکرد های بدن دخالت دارد، به طوری که با کاهش یافتن این نوروترنسمیتر، خطر بروز علائم مرتبط با حرکت و غیر حرکتی بالا می رود که این نشانه ها عبارتند از:

• سختی و سفت شدن عضلات

• لرزش بدن

• احساس اضطراب و افسردگی

• مشکل در تمرکز کردن

• زوال عقل

3) اجسام لویی

یکی از علل بروز بیماری پارکینسون وجود توده هایی پروتئینی به نام آلفا سینوکلئین یا اجسام لویی در مغز می باشد. تجمع اجسام لویی می تواند باعث از بین رفتن سلول های عصبی شود که منجر به تغییراتی در حرکت، تفکر، رفتار، خلق و خو و همچنین زوال عقل می گردد. 

4) فاکتورهای ژنتیکی

امروزه مشخص شده است که بروز برخی جهش های ژنتیکی در تعدادی از ژن ها با بیماری پارکینسون مرتبط می باشد البته توجه داشته باشید که تنها در 10% از بیماران این جهش های ژنتیکی مشاهده می شود و اغلب به نوع زودرس بیماری پارکینسون مبتلا هستند. بنابراین می توان گفت که جهش های ژنتیکی خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش می دهند.

5) فاکتورهای خودایمنی

امروزه مشخص شده است که یک ارتباط ژنتیکی بین پارکینسون و بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید وجود دارد. در سال 2018 محققان دریافتند که افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید شانس بالاتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون دارند.

فاکتورهای خطر برای ابتلا به بیماری پارکینسون

در بروز بیماری پارکینسون هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی دخیل هستند که در اینجا به معرفی آنها می پردازیم.

• آسیب های مغزی ناشی از ضربه یا تصادف

• قرار گیری در معرض سمومی از جمله آفت کش ها و آلاینده ها

• جنسیت: خطر بروز پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است

• بالا رفتن سن: این بیماری اغلب در سنین بالای 60 سالگی روز می یابد

• مصرف برخی داروها

• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به پارکینسون

مراحل بیماری پارکینسون

در افراد مبتلا به بیماری های نورولوژیک معمولا علائمی که هر فرد نشان می دهد متفاوت از دیگری است و حتی میزان پیشرفت آن نیز یکسان نبوده و قابل پیش بینی نیست. اما به طور کلی، بیماری پارکینسون دارای مراحل مختلفی است که در ادامه به معرفی آن ها پرداخته ایم:   

مرحله 1

افراد علائم خفیفی را تجربه می کنند که عموماً با فعالیت های روزانه تداخلی ندارد. احساس لرزش و سایر علائم حرکتی فقط در یک طرف بدن رخ می دهد، همچنین ممکن است افراد بیمار تغییراتی را در وضعیت بدن، راه رفتن و حالات صورت تجربه کنند؛

مرحله 2

در این مرحله شدت علائمی از جمله لرزش، سفتی و سایر علائم حرکتی در هر دو طرف بدن افزایش می یابد. در این استیج فرد هنوز قادر است که به تنهایی زندگی کند، اما انجام کارهای روزانه سخت تر و طولانی تر خواهد بود؛

مرحله 3

در مرحله 3 یا فاز میانی، افراد بیمار از دست دادن تعادل و کندی حرکاتشان را تجربه می کنند. همچنین، فعالیت هایی مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن را نمی توانند به راحتی انجام دهند؛

مرحله 4

در این استیج علائم بیماری به شدت افزایش یافته و فرد را محدود می کند به صورتی که بدون کمک دیگران نمی توانند روی پاهای خود بایستند و برای راه رفتن نیاز به واکر دارند. این افراد دیگر قادر نیستند به شکل مستقل و تنها زندگی کنند؛

مرحله 5

در این مرحله سفتی عضلات در پاها ممکن است ایستادن یا راه رفتن را برای فرد غیرممکن کرده و فرد به ویلچر نیازمند شود. بیماران پارکینسون در این مرحله به مراقبت شبانه روزی پرستار برای انجام همه فعالیت های خود نیاز دارند. ممکن است فرد در این استیج دچار توهم و هذیان گردد.

تشخیص بیماری پارکینسون

تشخیص بیماری پارکینسون به دلیل تشابه علائم اولیه آن با سایر بیماری ها دشوار بوده و هیچ آزمایش خون خاصی برای آن وجود ندارد. زمانی که یک فرد با نشانه هایی که ممکن است نشان دهنده ی بیماری پارکینسون باشند به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه می کند، پزشک معالج سوالاتی را در زمینه سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی اختلالات عصبی و همچنین علائم فعلی، داروها و قرار گرفتن در معرض احتمالی سموم می پرسد. سپس پزشک به وسیله معاینه فیزیکی به دنبال علائمی از جمله لرزش و سفتی عضلانی می‌گردد، همچنین راه رفتن، وضعیت بدنی، هماهنگی حرکات و کندی حرکت را نیز بررسی می‌کند.

درمان بیماری پارکینسون

این بیماری عصبی به طور کلی درمانی ندارد اما می توان با مصرف دارو علائم آن را کنترل کرده و در موارد حاد ممکن است نیاز به جراحی هم باشد. البته تغییر سبک زندگی و ورزش کردن، انجام فیزیوتراپی و گفتار درمانی نیز می تواند به بهبود وضعیف افراد کمک کند. انواع روش های درمانی عبارتند از:

1) مصرف دارو: پزشک معالج ممکن است با تجویز برخی داروها در مدیریت مشکلات راه رفتن، حرکت و لرزش به فرد کمک کند. این داروها باعث افزایش یا جایگزینی دوپامین می شوند. ممکن است پس از شروع درمان بیماری پارکینسون، علائم خود بهبود قابل توجهی داشته باشد. با این حال، با گذشت زمان، فواید داروها اغلب کاهش می باید؛

2) جراحی: برای آن دسته از افراد مبتلا به پارکینسون که به خوبی به داروها پاسخ نمی‌دهند، تحریک عمیق مغز یا DBS ممکن است روش مناسبی باشد. DBS یک روش جراحی است که از طریق جراحی، الکترودها را در قسمتی از مغز کار می گذارند و آن ها را به یک دستگاه الکتریکی کوچک کاشته شده در قفسه سینه متصل می کند. این دستگاه و الکترودها بدون درد بوده و مغز را به گونه ای تحریک می کنند که به توقف بسیاری از علائم مرتبط با حرکت پارکینسون مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی کمک می کند.