انواع آزمایش های خون کدامند؟

همه ما حداقل یکبار تجربه انجام آزمایش خون را داشته ایم. علت انجام انواع آزمایش خون ممکن است که شناسایی علت ایجاد بیماری ما بوده باشد؛ یا صرفا انجام آزمایش های رایج چکاپ بدن. براساس تعریفی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ارائه شده است، تست های آزمایشگاهی، ابزارهای پزشکی هستند که با هدف بررسی خون، ادرار یا سایر بافت ها یا محصولات گرفته شده از بدن مورد استفاده قرار می گیرند. آزمایشات معمول خون توسط یک تکنسین آزمایشگاه یا یک پزشک متخصص علوم آزمایشگاهی انجام گرفته و تفسیر می شوند. انواع آزمایش خون یک محدوده نرمال خاص خود را دارند که ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر، از روشی به روش دیگر و یا حتی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. فاکتورهایی مانند سن، جنس، نژاد، سبک زندگی و داروهایی که یک فرد مصرف می کند ممکن است در تفسیر نتیجه تست تأثیرگذار باشند. همچنین، برخی از آزمایشات معمول خون نیازمند شرایط خاصی مانند ناشتا بودن هستند که باید برای انجام آن آزمایش خون رعایت شود.

با انواع آزمایش خون آشنا شوید:

به طور کلی، هریک از انواع آزمایش خون، یکی از اهداف زیر را دنبال می کند:

• شناسایی هرگونه تغییر در سلامت افراد (به طور مثال، تشخیص کم خونی با انجام آزمایش CBC)؛

• ارائه یک برنامه درمانی برای درمان بیماری های از پیش شناسایی شده (به طور مثال دوز مناسب دارو برای بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی)؛

• ارزیابی پاسخ به درمان (به طور مثال تشخیص کم خونی فقر آهن پس از یک دوره مصرف مکمل آهن)؛

• کنترل دوره یک بیماری (به طور مثال بررسی میزان پیشرفت بیماری در افراد مبتلا به ایدز با روش فلوسیتومتری).

اما بیشتر موارد مراجعه به آزمایشگاه به دلیل انجام آزمایشات معمول خون است. لیست تست های روتین در هر آزمایشگاهی با آزمایشگاه دیگر متفاوت است اما به طور معمول، آزمایشات زیر را می توان در هر یک از این لیست ها مشاهده کرد:

آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (در اصطلاح آزمایش CBC)، تست های انعقادی، بررسی عملکرد تیروئید، آنالیز ادرار و پنل بررسی بیوشیمیایی خون.

- آزمایش CBC

این تست، رایج ترین نوع آزمایش خون در آزمایشگاه های تشخیص طبی است که به شمارش و ارزیابی انواع مختلف سلول های خونی (گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها) می پردازد. این تست برای تعیین وضعیت سلامت عمومی بدن و غربالگری بیماری های خونی و به خصوص تشخیص کم خونی، لوسمی و پلی سیتمی مورد استفاده قرار می گیرد. 

- آزمایش زمان پروترومبین (PT)

این تست به بررسی سلامت سیستم انعقادی خون می پردازد. اهمیت انجام این تست در شناسایی ناهنجاری های خونریزی دهنده و مشکلات انعقاد خون است. همچنین، در افرادی که از داروهای ضد انعقاد استفاده می کنند، جهت بررسی دوز موثر دارو از این تست استفاده می شود. 

- پنل بررسی بیوشیمیایی

این پنل شامل ارزیابی قند خون، الکترولیت های خون (سدیم، پتاسیم، کلسیم)، اوره و کراتینین خون، چربی خون و آزمایشات مرتبط با سلامت کبد است. از این پنل می توان جهت بررسی اثربخشی داروها (مثلا در افراد مبتلا به دیابت) و یا سایر درمان ها (مثلا عملکرد کلیه در افرادی که پیوند کلیه دریافت کرده اند) نیز استفاده کرد. 

- آزمایش TSH

این تست به عنوان یک غربالگری اولیه برای بررسی عملکرد تیروئید در نظر گرفته می شود. در صورتی که این آزمایش نتیجه مناسبی نداشته باشد، بررسی های تکمیلی تیروئیدی نیز توصیه می شود.

- آنالیز ادرار

این تست، یک آزمایش عمومی برای بررسی عملکرد کلیه ها و بسیاری دیگر از بیماری ها مانند دیابت است. آزمایش آنالیز ادرار معمولا جزو اولین آزمایشاتی است که در بررسی یک فرد انجام می شود.

- کشت های میکروبی

کشت های میکروبی انواع مختلفی از آزمایشات هستند که برای بررسی احتمال وجود عفونت و پیگیری درمان عفونت های فعلی مورد استفاده قرار می گیرند. رایج ترین این نوع تست ها کشت ادرار است که برای بررسی احتمال وجود عفونت ادراری مورد استفاده قرار می گیرد.

تمامی آزمایشاتی که در این مطلب به آن ها اشاره شد، آزمایشات غربالگری اولیه هستند و در صورتی که هر یک از آن ها نشان دهنده نتیجه ای خارج از محدوده طبیعی باشد، لازم است که بررسی های تخصصی تر بر روی بیمار انجام گرفته و احتمال ابتلا به مشکلات خاص در وی بررسی شوند.