توالی یابی اگزوم و تشخیص بیماری های کلیوی

کلیه ها در طیف گسترده ای از عملکردهای بدن دخیل هستند که شامل حفظ تعادل اسید و باز، تنظیم تعادل مایعات، تنظیم سدیم و پتاسیم و سایر الکترولیت ها، پاکسازی سموم، جذب گلوکز، اسیدهای آمینه و مولکول های کوچک، تنظیم فشار خون، تولید هورمون های مختلف (مانند اریتروپوئیتین)، و فعالسازی ویتامین D می باشد. بنابراین، به دلیل گستردگی طیف عملکردی کلیه ها، حفظ سلامت این اندام ها از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده، بنابراین تشخیص بیماری های کلیوی بسیار مهم می باشد.

نفرون ها کوچکترین واحدهای عملکردی سازنده کلیه ها هستند. نفرون ها وظیفه فیلتراسیون خون ورودی به کلیه را بر عهده دارند. ارزیابی کلی عملکرد کلیه با تخمین میزان فیلتراسیون، که تحت عنوان نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) نامیده می شود، مورد بررسی قرار می گیرد.

اختلالات ژنتیکی کلیه شامل بیماری کلیه پلی کیستیک، اختلالات متابولیک، و التهاب نفرون خود ایمنی است. بیماری های کیستیک شامل بیماری کلیه پلی کیستیک اتوزوم غالب و اتوزوم مغلوب است. نوزادان دارای کلیه های بزرگ و کیستیک باید از نظر این بیماری مورد بررسی قرار بگیرند. اکثر این بیماران افزایش فشار خون، وجود خون در ادرار، یا درد زیر شکم دارند. شایع ترین عارضه خارج کلیوی، کیست کبدی است. در جنین های مبتلا به کلیه پلی کیستیک اتوزوم مغلوب، کاهش مایع آمنیوتیک، کلیه های بزرگ، و کاهش جریان ادراری دیده می شود.

به عنوان نمونه ای از اختلالات متابولیک کلیوی می توان به سندرم آلپورت اشاره کرد. سندرم آلپورت یک بیماری وراثتی بر پایه آسیب به غشای پایه است که معمولا با الگوی وابسته به X مغلوب به ارث می رسد. اکثر بیماران مبتلا به سندرم آلپورت، در دو دهه اول زندگی با وجود خون در ادرار شناسایی می شوند. با پیشرفت بیماری، پروتئین هم در ادرار دفع می شود. علائم دیگری چون ناشنوایی و ناهنجاری های بینایی هم دیده می شود. اختلالات توبولار کلیوی ارثی مختلفی وجود دارند که سندرم بارتر از این دسته است. این بیماران معمولا در اوایل زندگی با از دست دادن نمک، کاهش پتاسیم، و آلکالوز متابولیک شناسایی می شوند. بیماری می تواند منجر به کاهش مایع آمنیوتیک و تولد زودرس جنین شود. سندرم گیتمن هم یک بیماری از دست دادن نمک همراه با آلکالوز کاهش پتاسیم است. اکثریت این بیماران در بزرگسالی شناسایی می شوند.

براساس گزارشات، 10% جمعیت بزرگسالان مبتلا به مشکلات کلیوی، و تقریبا تمامی بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی در کودکی، مبتلا به فرم های ژنتیکی این بیماری ها هستند. بنابراین اهمیت بررسی ژنتیکی در طی فرآیند تشخیص بیماری های کلیوی نباید نادیده گرفته شود.

تعیین توالی اگزوم (WES) یکی از روش های موثر برای تشخیص بیماری های کلیوی با اتکا بر توالی یابی نواحی کد کننده ژنوم می باشد. این تکنیک همچنین در تشخیص اختلالات ژنتیکی ناشناخته نیز بسیار کارآمد می باشد. این روش برای شناسایی افراد ناقل بیماری های ارثی کلیوی و جلوگیری از انتقال آن ها به نسل بعد بسیار مفید می باشد.

در روش WES تمامی ژن های مرتبط با بیماری بررسی شده و از میان آن ها ژن هایی که جهش های آنها در بیماری های کلیوی گزارش شده است به طور ویژه بررسی می گردند. مطالعات نشان داده است که با این روش می توان با دقت بالایی علت ژنتیکی بیماری در 39.2% بیماران را تایید و شناسایی کرد. در نهایت و با شناسایی جهش ژنی عامل بیماری، می توان در راستای تشخیص پیش از تولد و پیشگیری از بروز بیماری گام برداشت. در صورت تمایل به انجام آزمایش اگزوم می توانید از خدمات آزمایشگاه های مرکز مام بهره مند شوید.