ضرورت ثبت نام در بانک خون بند ناف

خون بند ناف منبعی غنی از سلول های بنیادی ارزشمند جنین است. به دلیل پتانسل بسیار بالای این سلول ها در درمان بیماری های احتمالی موجود در فرد اهدا کننده یا بستگان نزدیک وی (مانند پدر/ مادر و یا خواهر/برادر)، موسسات پزشکی امکاناتی را برای ذخیره صحیح و علمی این سلول ها در نظر می گیرند تا افراد بتوانند در آینده و در صورت نیاز از آن استفاده نمایند. این سلول ها در قالب بانک خون بند ناف و با استانداردهای بسیار بالایی نگهداری می شوند تا کیفیت سلول ها در طولانی مدت حفظ شود.

مزایای بانک خون بند ناف روشن هستند اما سوال اینجاست که آیا صرف هزینه برای نگهداری سلول هایی که ممکن است هیچگاه به کار نیاید توجیه منطقی دارد؟

اولین پاسخی که به این سوال داده می شود این است که نگهداری سلول های بنیادی خون بند ناف نوعی سرمایه گذاری برای سلامت آینده اعضای خانواده شماست. بسیاری از بیماری ها تنها در سنین بالا خود را بروز می دهند. نمونه چنین بیماری هایی، لوسمی ها هستند که یکی از انواع سرطان های خونی می باشند. درمان این بیماری عمدتاً بر پایه پیوند مغز استخوان سالم به فرد بیمار انجام می شود. در چنین مواردی، سلول های مورد نیاز جهت پیوند باید از مغز استخوان خود فرد یا از بستگان بسیار نزدیک وی با ساختار ژنتیکی مشابه گرفته شود که یافتن هر دو مورد بسیار دشوار است. علاوه براین، به دلیل سن بالا، بدن فرد بیمار نسبت به دریافت پیوند از فرد دیگر ضعیف تر شده و ممکن است پیوند را به راحتی نپذیرد و یا تحمل داروهای قوی مصرفی را نداشته باشد. سلول های بنیادی خالصی که از بند ناف جنین گرفته شده اند، ممکن است در چنین مواردی یک راه نجات محسوب شوند. 

پیوند سلول بنیادی خون بند ناف در حال حاضر تنها امید درمانی برای بسیاری از بیماری های لاعلاج مانند آلزایمر است. این راهکار هنوز در مراحل تحقیقاتی می باشد، اما با توجه به سرعت پیشرفت علم پزشکی می تواند یک گزینه مطرح درمانی باشد. پس جای تعجب نیست اگر سلولی که امروز ذخیره می شود، در سال های بعد تبدیل به درمان قطعی بسیاری از بیماری های لاعلاج فعلی شود.

پرسش و پاسخ های متداول در ارتباط با بانک خون بند ناف

1. فرآیند عضویت در بانک خون بند ناف چگونه است؟

برای عضویت در یک بانک خون بند ناف لازم است که از هفته 34 بارداری، به یک مرکز عمومی یا خصوصی نگهداری خون بند ناف مراجعه کنید. پس از مراجعه و تکمیل فرم ثبت نام، شرایط پزشکی والدین بر اساس معیارهای گزینش آن مرکز مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تأیید شرایط، قرارداد ذخیره بند ناف بین والدین نوزاد و مرکز نگهداری منعقد می شود. در مرحله بعد، مراحل گرفتن خون بند ناف براساس استانداردهای مرکز مورد نظر به والدین اطلاع داده می شود.

2. آیا برداشتن بافت بند ناف خطری برای نوزاد ندارد؟

فرآیند برداشت بند ناف هیچ خطری برای مادر و کودک نداشته و کاملا ایمن است. در واقع، قسمتی از بند ناف که برداشته می شود، قسمتی است که پس از زایمان دور ریخته خواهد شد.

3. خون بند ناف چگونه جمع آوری می شود؟

سه روش جمع آوری رایج وجود دارد. یکی این است که کیسه خون پایین تر از تخت مادر آویزان شود تا خون با کمک نیروی گرانش ازبند ناف به داخل کیسه کشیده شود. این روش در اکثر مراکز جهان استفاده می شود، زیرا دارای کمترین مراحل و در نتیجه کمترین امکان اشتباه یا آلودگی است. روش دوم بیرون کشیدن خون از بند ناف با استفاده از سرنگ است. این نوع از جمع آوری، حجم بیشتری از خون را در مدت زمان کمتری جمع آوری می کند. روش سوم، در برخی از بانک های خون بند ناف و با عنوان روش خارج از رحم جمع آوری می شود. در این روش، پرسنل اتاق زایمان صبر می کنند تا جفت به طور کامل خارج شود و سپس یک تکنسین آموزش دیده آن را به اتاق دیگری برده و در یک قفسه بلند می گذارد تا تمام خون موجود در بند ناف و مقداری از جفت تخلیه شود.

4. پیش از ذخیره خون بند ناف چه فرآیندهایی بر روی آن انجام می شود؟

پس از دریافت خون توسط آزمایشگاه، سه جزء اصلی خون بند ناف با روش سانتریفوژ کردن و بر اساس وزن جدا می شود: سنگین ترین لایه گلبول های قرمز (RBC) و سبک ترین لایه پلاسما (مایع شفاف) هستند و در وسط آن لایه ای صورتی مایل به سفید که حاوی گلبول های سفید خون (WBC) و سلول های بنیادی است، قرار می گیرد. تنها حدود 1٪ از سلول های موجود در این ناحیه از نوع سلول های بنیادی هستند اما کل محتوای این قسمت جداسازی می شود زیرا روشی برای جداسازی سلول های بنیادی به تنهایی وجود ندارد. این روش به صورت دستی توسط تکنسین های آموزش دیده یا با ماشین و به صورت خودکار قابل انجام است.

در نهایت اینکه بسیاری از مخاطرات پزشکی قابل پیش بینی نیستند. آسیب های نخاعی، و سوختگی های شدید حوادثی هستند که نسبتا رایج بوده و سالانه بسیاری از افراد را درگیر می کنند. پیامدهای این رویدادها چنان جبران ناپذیر هستند که تمامی ابعاد زندگی فرد را دچار بحران می کنند. در چنین مواردی نیز تنها راهکار پیشنهادی علم پزشکی، تزریق سلول های بنیادی به نخاع یا محل ضایعه ناشی از سوختگی است. این رویدادها قابل پیشگیری نیستند، اما می توان با ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف، اعضای خانواده را تا حدودی بیمه کرد. 

بنابراین، اگر در خانواده خود فردی مبتلا به یک بیماری ژنتیکی دارید، شاید ذخیره خون بند ناف نوزادتان، راه حل مشکل وی باشد.