تشخیص ریسک بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک بیماری غدد درون ریز بسیار شایع است که زنان در سنین باروری با آن مواجه می شوند. شیوع PCOS در سراسر جهان بین 5 تا 10 درصد تخمین زده شده و تصور می گردد که عامل 40 درصد ناباروری زنان باشد. علاوه بر این، یکی از علل اصلی سرطان آندومتر نیز به شمار می رود. در این سندرم یکی از تخمدان ها یا هردوی آن ها دارای فولیکول های نابالغ و کوچکی هستند که در بررسی های تخمدان ها به وسیله تصویر برداری های پزشکی مانند سونوگرافی، به شکل کیست های کوچکی مشاهده می شوند. به طور کلی فولیکول های تخمدان حاوی سلول های تخمک هستند که در طی تخمک گذاری های ماهانه، روند بلوغ خود را کامل کرده و آزاد می شوند.

PCOS یک اختلال مادام العمر است و پیامدهای متابولیکی و تولید مثلی این سندرم به خوبی در تمام مراحل زندگی زنان ثبت شده است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب دچار اضافه وزن بوده و چاقی شکمی مشخصی دارند که به نوبه خود مقاومت به انسولین را تشدید می کند. این زنان در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به اختلال تحمل گلوکز (IGT)، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی عروقی،فشار خون بالا،افسردگی و در نهایت سندرم متابولیک در مراحل بعدی هستند.

در بیماری تخمدان پلی کیستیک سطح هورمون های متعددی در فرد مبتلا تغییر کرده و بر اندام های مختلفی اثر می گذارد. این سطوح غیرطبیعی هورمون، از رشد و بلوغ فولیکول ها و آزادسازی تخمک ها جلوگیری می کند و در نهایت منجر به تجمع این فولیکول های نابالغ در تخمدان می شود. در اکثر زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک مشاهده شده است که سطح هورمون های جنسی مردانه (آندروژن) بالاست که به این اختلال هیپرآندروژنیسم می گویند. از سوی دیگر به دلیل سطوح بالای این هورمون، ممکن است فرد علائمی از جمله پر مویی بدن، آکنه و طاسی با الگوی مردانه را بروز دهد.

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک

معمولا نشانه های اولیه سندرم تخمدان پلی کیستیک در زمان اولین سیکل عادت ماهانه بروز می یابد البته در برخی خانم ها علائم دیرتر و در اثر عوامل مختلفی مانند اضافه وزن آغاز می شوند. نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک متفاوت بوده و هر فرد ممکن است تعدادی از آ نها را در خود مشاهده کند که در اینجا به معرفی آن ها می پردازیم:

قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت؛
طاسی با الگوی مردانه؛
خونریزی های شدید؛
رشد موهای زائد؛
بروز آکنه؛
افزایش وزن؛
تیرگی پوست؛
احساس سردرد.

علت سندرم تخمدان پلی کیستیک

پزشکان تاکنون علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک و قاعدگی نامنظم را در زمان تشخیص ناباروری زنان شناسایی نکرده اند اما احتمالا مرتبط با نامتعادل بودن سطح هورمون های جنسی فرد می باشد. به طور کلی یکسری فاکتورها در بروز این اختلال ممکن است دخیل باشند که در اینجا به معرفی آن ها می پردازیم:

سابقه خانوادگی و ژنتیک: گاهی اوقات در اقوام درجه یک فرد مبتلا به PCOS (مادر، خواهر یا خاله) این اختلال مشاهده می شود که این امر می تواند نقش ژنتیک را در زمان تشخیص ناباروری زنان پررنگ تر کند. تا به امروز ژن های مختلفی که در این امر دخالت دارند از جمله CYP11A و CYP17A1 شناسایی شده اند.
مقاومت به انسولین: انسولین هورمونی است که به وسیله برخی سلول های پانکراس برای کنترل میزان قند خون ترشح می گردد که منجر به ورود گلوکز از جریان خون به درون سلول ها خواهد شد. زمانی که یک فرد دچار مقاومت به انسولین است، یعنی سلول های بدن در برابر سیگنال های انسولین برای جذب گلوکز توسط سلول ها مقاومت می کنند که این اتفاق باعث ترشح مقادیر بیشتر انسولین توسط پانکراس می گردد.

سطح بالای انسولین منجر به تولید بیش از حد تستوسترون توسط تخمدان ها می شود که باعث اختلال در رشد فولیکول ها و جلوگیری از تخمک گذاری نرمال خواهد شد. از سوی دیگر، افرادی که دچار مقاومت به انسولین هستند، افزایش وزن پیدا کرده که خود این موضوع علائم PCOS را تشدید می کند.

عدم تعادل هورمونی: در زمان تشخیص ناباروری زنان و افرادی که به دلیل قاعدگی نامنظم به پزشک مراجعه می کنند اغلب دیده می شود که دچار عدم تعادل در هورمون های مختلفی از جمله تستوسترون، هورمون لوتئینیزه کننده (LH)، پرولاکتین و گلوبولین متصل به هورمون جنسی ((SHBG هستند.

تشخیص و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

متأسفانه برای تشخیص علت PCOS روش دقیقی وجود ندارد اما پزشکان زنان معمولا با معاینه فیزیکی (رشد موهای زائد و آکنه)، اندازه گیری وزن خانم، بررسی دوره های قاعدگی و سابقه خانوادگی به تشخیص علت این بیماری می پردازند. از دیگر روش های تشخیصی می توان به سونوگرافی تخمدان ها و آزمایش خون برای بررسی وضعیت هورمون های جنسی اشاره نمود.

درمان سندرم تخمدان پلی کسیتیک معمولا با کنترل علائم از جمله درمان چاقی و تغییر سبک زندگی (اصلاح تغذیه) همراه است. در زنان مبتلا به این اختلال دیده شده است که حتی با میزان کمی کاهش وزن، اثرات مثبت زیادی در وضعیت آن ها مشاهده می گردد. از سوی دیگر این کاهش وزن باعث افزایش اثردهی داروهایی که پزشک برای درمان این بیماری تجویز می کند، می شود.

در روند درمان PCOS ممکن است پزشک انواعی از قرص ها را برای خانم تجویز کند که یکی از آن ها قرص های جلوگیری از بارداری که حاوی استروژن و پروژسترون هستند، می باشد. این قرص باعث تنظیم سطح هورمون ها، کاهش خطر ابتلا به سرطان آندومتر و اصلاح خونریزی های غیر طبیعی، رشد موهای زائد و آکنه می گردد.

در مجموع، بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع ترین علل در زمان تشخیص ناباروری زنان است که اغلب با ایجاد قاعدگی نامنظم خود را بروز می دهد. تا به امروز علت دقیق آن مشخص نشده است اما تعداد زیادی از ژن ها مرتبط با آن شناسایی شده اند که با آنالیز آن ها می توان استعداد ابتلای فرد را به PCOS متوجه شد. در صورت داشتن سابقه خانوادگی این بیماری، با انجام آزمایش DNA می توان احتمال وجود این اختلال را در فرد مورد بررسی قرار داد.

برچسب ها:

منابع: