سرطان پروستات دومین علت شایع مرگ‌ومیر در مردان
سرطان پروستات دومین علت شایع مرگ‌ومیر به‌خاطر سرطان در بین مردان بوده اما بیشتر مبتلایان به این سرطان در صورت تشخیص به‌موقع زنده می‌مانند. سرعت رشد سلول‌های سرطانی پروستات کند بوده ولی انواع سرطان پروستات بدخیم به سرعت رشد کرده و پخش می‌شوند. احتمال ابتلا به سرطان پروستات از 50 سالگی به بعد بیشتر شده و بیش از 60 درصد موارد بعد از 65 سالگی تشخیص داده می‌شوند.
علائم سرطان پروستات در مردان:
سرطان پروستات در مراحل اولیه‌ی بیماری علامتی ایجاد نکرده ولی در مراحل پیشرفته، نشانه‌ها و علائم بیماری عبارتند از:
- مشکلات ادراری
- کاهش فشار ادرار
- خون در مایع منی
- درد و ناراحتی در ناحیه‌ی لگن
- درد استخوان
- اختلال نعوظ
علائم سرطان پروستات
مردان باید در صورت مشاهده‌ی هرگونه نشانه‌ی غیرعادی مانند مشکلات ادراری، مشکلات جنسی، درد و بی‌حسی در نواحی پا یا مثانه به پزشک مراجعه کنند.
علت سرطان پروستات
سرطان بیماری است که در آن تقسیم و رشد سلول‌های بدن به علت تغییراتی که در ژن‌های فرد رخ داده از کنترل خارج می‌شود. جهش در DNA سلول‌های غیرطبیعی پروستات باعث رشد و تقسیم غیرعادی و نامیرا شدن سلول‌ها می‌شود. تجمع این سلول‌های غیرعادی سبب تشکیل تومور شده که می‌تواند بافت‌های نزدیک را نیز آلوده کند.
در بیشتر موارد، تغییرات ژنتیکی در طول زندگی فرد ایجاد شده و تنها در بعضی سلول‌های پروستات وجود دارد. این تغییرات که به آن‌ها جهش‌های پیکری (سوماتیک) می‌گویند به ارث نمی‌رسند. گاهی نیز تغییرات ژنتیکی موجود در تمام سلول‌های بدن خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهد. به این تغییرات ژنتیکی جهش‌های سلول‌های زایا گفته شده و معمولاً از والد به ارث می‌رسند. در افراد دارای جهش‌های سلول‌های زایا تغییر در سایر ژن‌ها به‌همراه عوامل محیطی و سبک زندگی احتمال ابتلای فرد به سرطان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
جهش‌های ارثی در بعضی ژن‌های خاص مانند BRCA1، BRCA2 و HOXB13 علت برخی موارد ارثی سرطان پروستات هستند. مردان دارای جهش در این ژن‌ها در معرض خطر بروز سرطان پروستات و در برخی موارد سایر سرطان‌ها هستند. علاوه‌بر این، مردان دارای جهش‌های ژنی BRCA2 یا HOXB13 با احتمال بیشتری به انواع کشنده‌ی سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. در بعضی خانواده‌ها، تغییرات ژنتیکی مرتبط با سرطان پروستات وراثتی ناشناخته هستند ولی تحقیقات همچنان برای شناسایی هرچه بیشتر ژن‌های مرتبط با بیماری ادامه دارد.
عوامل خطرساز در بروز سرطان پروستات
علاوه‌بر تغییرات ژنتیکی، محققین عوامل محیطی و فردی بسیاری را در بروز سرطان شناسایی کرده‌اند. این عوامل عبارتند از:
- افزایش سن
- نژاد: مردان سیاه‌پوست نسبت به سایر نژادها در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- سابقه‌ی خانوادگی: در صورتی که مردان خانواده‌ی فرد مورد نظر، مبتلا به سرطان پروستات هستند یا فرد سابقه‌ی خانوادگی ژن‌های پرخطر سرطان پستان (BRCA1, BRCA2) یا سابقه‌ی خانوادگی قوی ابتلا به سرطان پستان را دارد، در معرض خطر بیشتری هستند.
- ابتلا به سندرم لینچ: مردان مبتلا به سندرم لینچ به علت جهش‌های ژنی خاص در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات هستند.
- چاقی: احتمال پیشرفت سرطان و سخت‌تر شدن درمان در مردان چاق مبتلا به سرطان پروستات بیشتر است.
- رژیم غذایی پرچرب
- عدم فعالیت فیزیکی مناسب
- مصرف بیش از حد الکل
- تماس با مواد شیمیایی سمی
افراد با مراجعه به مشاور ژنتیک می‌توانند از میزان خطر ابتلا به سرطان پروستات آگاه شوند. مشاور ژنتیک فواید، خطرات و محدودیت‌های آزمایش‌های ژنتیکی را قبل از انجام برای افراد شرح داده و در فرآیند تصمیم‌گیری برای انجام آزمایش‌ها به آن‌ها یاری می‌رساند.
غربالگری سرطان پروستات
سن پیشنهادی برای شروع غربالگری سرطان پروستات همچنان مورد تحقیق و بررسی می‌باشد ولی اغلب گفته می‌شود که مردان با خطر متوسط ابتلا به سرطان پروستات از 50 سالگی به بعد و مردان در معرض خطر بیشتر قبل 50 سالگی، مراجعه به پزشک، انجام معاینات سالانه و آزمایش خون برای سنجش میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) را آغاز کنند. آزمایش PSA به‌همراه معاینه‌ی رکتوم در شناسایی سرطان پروستات در مراحل اولیه مفید خواهد بود.
تشخیص سرطان پروستات
در صورتی که نتیجه‌ی آزمایش میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) یا معاینه‌ی رکتوم مشکوک باشد، پزشک تست‌های بیشتری را برای تشخیص درخواست می‌دهد. این تست‌ها عبارتند از:
- سونوگرافی و سایر تست‌های تصویربرداری (در صورت لزوم)
- نمونه‌برداری از بافت غده‌ی پروستات
درمان سرطان پروستات
مردان مبتلا به سرطان پروستات کم‌خطر اغلب نیازی به درمان نداشته و انجام اقدامات لازم مانند آزمایش خون، معاینه‌ی رکتوم و در مواقعی نمونه‌برداری برای نظارت بر بیماری به آن‌ها توصیه می‌شود. در صورتی که مردان مبتلا نیاز به درمان داشته باشند، پزشک با در نظر گرفتن شرایط بیمار، مرحله و وخامت بیماری ممکن است هر کدام از روش‌های درمانی زیر را به‌کار برد:
- جراحی نیز برای برداشتن غده‌ی پروستات و بافت‌های اطراف (در صورت لزوم)
- پرتودرمانی برای کشتن سلول‌های سرطانی
- هورمون‌درمانی برای جلوگیری از تولید هورمون تستوسترون (سلول‌های سرطانی پروستات برای رشد به تستوسترون نیاز دارند و فقدان این هورمون باعث مرگ یا آهسته شدن رشد آن‌ها می‌شود.)
- منجمد یا فریز کردن بافت پروستات برای از بین بردن سلول‌های سرطانی
- شیمی‌درمانی
- ایمنی‌درمانی (ایمونوتراپی) (در این روش سلول‌های ایمنی فرد دستکاری ژنتیکی شده تا ضد سلول‌های سرطانی عمل کنند.)