انواع اختلالات روانی را بشناسید!
اختلال روانی چیست؟
اختلالات روانی (یا در اصطلاح عام بیماری روانی) شرایطی بوده که بر تفکر، احساسات، خلقیات و رفتار شما تأثیرگذار هستند. یک اختلال روانی ممکن است که موقتی و یا مزمن باشد و بر کارآیی روزانه افراد و ارتباطات اجتماعی آن ها تأثیر مخربی داشته باشد. شرایط مختلفی وجود دارد که به عنوان یک بیماری روانی شناخته می شود که در اینجا لیست شایع ترین اختلالات روان شناختی را با هم بررسی خواهیم کرد.
انواع اختلالات روانی
براساس دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی، تعریف بیماری روانی باعث می شود که هر بیماری در یکی از دسته بندی های کلی اختلال اضطرابی، اختلال اعتیادی و کنترل تکانه ای (impulse-controle)، اختلال سایکوتیک، اختلال در تغذیه، اختلال شخصیت، اختلال استرسی پس از تروما (PTSD)، اختلال وسواس فکری-عملی و اختلال خلقی تقسیم بندی شود.
- اختلال اضطرابی: افراد دچار اختلالات اضطرابی به اشیا یا شرایط خاص با ترس و وحشت بیش از حد پاسخ می دهند و علائم ترس و اضطراب مانند تپش قلب یا تعریق در آن ها مشهود است. اختلال اضطرابی زمانی تشخیص داده می شود که فرد قادر به کنترل رفتارش در موقعیت های مختلف نباشد یا اضطراب مانع از عملکرد صحیح وی در موقعیت های مختلف شود. اختلالات اضطرابی شامل اختلال اضطرابی عمومی، اختلال پانیک، اختلال اضطراب اجتماعی و برخی از انواع فوبیا (ترس) های خاص است؛
- اختلال خلقی: این دسته بندی بیماری روانی مربوط به اختلالاتی است که احساس غم بسیار شدید یا شادی بسیار زیاد را به صورت دوره طولانی و یا نوسانات دائمی به وجود می آورد. رایج ترین انواع اختلال خلقی شامل افسردگی و اختلال دوقطبی است؛
- اختلال سایکوتیک: این اختلالات روانی موجب تغییر در روند آگاهی و تفکر فرد بیمار می شوند. دو نشانه رایج این دسته بیماری روانی وجود توهم (تجربه صداها یا تصاویری است واقعی نیستند) و هذیان (عقیده غلطی که فرد بیمار به آن باور دارد) است. اسکیزوفرنی یکی از انواع این اختلالات روانی است؛
- اختلالات تغذیه: اختلالات تغذیه ای شامل احساس، اشتها و رفتارهای بسیار افراطی نسبت به تغذیه و مواد غذایی است. بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و احساس گرسنگی مداوم رایج ترین انواع اختلالات تغذیه ای است؛
- اختلال اعتیادی و کنترل تکانه ای (impulse-controle): افراد مبتلا به این نوع اختلال روانی میل شدیدی به انجام رفتارهایی دارند که می تواند به دیگران آسیب وارد کند. پیرومانیا (میل به آتش افروزی)، کلپتومانیا (میل به دزدی بدون داشتن نیاز) و اعتیاد به قمار از مثال های این نوع اختلال روانی هستند. افراد مبتلا به چنین اختلالاتی استعداد بسیار بالایی در زمینه اعتیاد به الکل و مواد مخدر دارند و به دلیل میل شدید در آسیب رسانی به دیگران، احساس مسئولیت در برابر افراد و روابط خود با آن ها ندارند؛
- اختلال شخصیت: افراد مبتلا به این اختلال دارای ویژگی های شخصیتی افراطی و غیر قابل انعطاف هستند که موجب آزار دیگران و ایجاد مشکلات متعدد در محیط کار، مدرسه و یا روابط اجتماعی برای آن ها می شود. الگوی فکری و رفتاری این افراد تا حد زیادی با انتظارات جامعه متفاوت است و هیچگونه انعطافی در برابر خواست جامعه از خود نشان نمی دهند. مثال هایی از اختلال شخصیت شامل شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیتی هیسترونیک، اختلال شخصیتی شیزوئید و اختلال شخصیتی پارانوئید است؛
- وسواس فکری-عملی: افراد دارای وسواس فکری-عملی دچار افکار و ترس های دائمی هستند که وادارشان می کند یک کار یا عادت را به صورت مکرر و بدون دلیل انجام دهند. یکی از معروف ترین مثال های این اختلال روانی، وسواس تمیزی و ترس از آلودگی است؛
- اختلال استرسی پس از تروما (PTSD): این اختلال ممکن است که پس از یک حادثه تلخ یا ترسناک مانند تجاوز جنسی یا ضرب و شتم شدید، مرگ ناگهانی یکی از عزیزان و یا رخداد یکی از بلایای طبیعی رخ دهد. این بیماران معمولا به صورت دائمی این حادثه را در ذهن خود مرور کرده و بنابراین دچار نوعی .سستی احساسی می شوند.
دسته های دیگری از اختلالات شخصیتی وجود دارد که کمتر رایج هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- اختلالات گسستگی: افراد مبتلا به این نوع اختلالات از مشکلات شدید در حافظه، آگاهی، هوشیاری، شناخت اطرافیان و محیط و هویت رنج می برند. این اختلالات معمولا نتیجه تجربه یک استرس شدید (مانند تصادف رانندگی) است؛
- اختلال تمارض: اختلالاتی هستند که در آن یک فرد به صورت آگاهانه موجبات بروز آسیب به بدنش را ایجاد می کند تا به دلیل بیماری، مورد توجه یا ترحم اطرافیان قرار گیرد؛
- اختلالات سایکوسوماتیک: افراد مبتلا به این اختلال روانی دچار دردهای جسمانی بدون علت هستند و گاهی این دردها به قدری شدید و افراطی هستند که نیاز به تزریق مسکن وجود دارد.
مواردی که در این مطلب در رابطه با آن ها صحبت شد، تنها بخشی از انواع اختلالات روانی هستند که رواج آن ها در بین جمعیت عمومی بسیار بیشتر از سایر موارد مشاهده می شود. به خاطر داشته باشید که حتی در مواردی که حدس میزنید فردی مبتلا به یکی از این اختلالات است، لازم است که تشخیص قطعی توسط یکی از پزشکان متخصص روانشناسی یا روانپزشکی انجام شود. همچنین، درمان انواع اختلالات و مشکلات روانی نیز از فردی با فرد دیگر متفاوت است و بنابراین حتی در مواردی که یک اختلال در بین تعدادی از اعضای یک خانواده دیده می شود ممکن است که درمان های متفاوتی بسته به علت بروز مشکل مورد نیاز باشد. درمان اختلالات روانی بسته به نوع ، علت بروز و شدت آن ها متفاوت است. به عنوان مثال، برخی از بیماری های روانی خفیف تنها با مشاوره و روانکاوی قابل درمان هستند، اما در برخی از مشکلات شدیدتر، استفاده از داروهای مناسب در کنار روانکاوی و مشاوره الزامی است. حمایت های اجتماعی و دریافت آموزش های لازم برای مدیریت شرایط به خصوص در درمان اختلالات اضطرابی بسیار توصیه می شود. در مواردی که شدت بیماری بسیار زیاد بوده و یا فرد مبتلا به نوع خطرناکی از بیماری ها مانند اختلالات اعتیادی و تکانه ای است، ممکن است که پزشک صلاح ببیند که درمان را در شرایط بستری و در بیمارستان های روانی پیگیری کند تا امکان آسیب رسانی بیمار به خود و اطرافیانش در مدت درمان به حداقل برسد.
درمان بیماری های روانی ممکن است که بسیار دشوار و زمان بر باشد و بنابراین شرط اول در درمان هر بیماری روانی صبور بودن فرد بیمار و اطرافیان وی است.