سرطان مغز چیست؟

سرطان مغز، نوعی بیماری مغزی است که در آن سلول های سرطانی در بافت مغز رشد کرده و توده ای از بافت سرطانی یا همان تومور مغزی را ایجاد می کنند. این نوع تومورهای مغزی باعث ایجاد اختلال در عملکردهای مختلف مغز از جمله حافظه، کنترل ماهیچه ها و... می گردند. به طور کلی، به تومورهایی که از سلول های سرطانی تشکیل شده باشند، تومورهای بدخیم و آن هایی که عمدتاً از سلول های غیرسرطانی ایجاد شده اند تومورهای خوش خیم گفته می شود. در یک طبقه بندی دیگر، اگر سلول های سرطانی از خود بافت مغز ایجاد شده باشند، به آن ها تومور مغزی "تومورهای مغزی اولیه" گفته می شود، در حالی که اگر تومور مغز در اثر متاستاز سلول های سرطانی از سایر نقاط بدن به مغز به وجود آمده باشد، "تومورهای مغزی متاستاتیک یا ثانویه" نامیده خواهند شد. 

سرطان مغز یک بیماری شایع نبوده و به ندرت رخ می دهد، به طوری که براساس آمار انجمن سرطان آمریکا و موسسه بین الملی سرطان (NCI) در مجموع 4/1% از موارد ابتلای جدید به سرطان ها را شامل می شود. در زمینه انواع تومور مغزی، تنها 5% موارد به دلیل ابتلا به بیماری های ژنتیکی مانند نوروفیبروماتوز و توبروز اسکلروزیس به این بیماری مبتلا شده و زمینه ارثی دارند. 

علائم سرطان مغز

علائم سرطان مغز در بین افراد متفاوت بوده و شدت بروز آن ها به سایز تومور مغز و ناحیه ای که درگیر شده است، بستگی دارد. در اینجا ما به معرفی کلی ترین علائم سرطان مغز که ممکن است در بیشتر افراد مبتلا به این بیماری مشاهده شود، می پردازیم:

• عدم تعادل؛

• داشتن احساس تهوع یا استفراغ های بدون علت؛

• مشکلات گفتاری؛

• احساس خستگی های مزمن؛

• مشکلات بینایی از جمله دوبینی و تاری دید؛

• سردردهایی که به تدریج شدیدتر می شوند؛

• حالت سردرگمی در مسائل روزمره؛

• مشکلات شنوایی؛

• تغییرات شخصیتی و رفتاری؛

• تشنج (به ویژه در افرادی که سابقه آن را ندارند)؛

• تغییر در الگوهای سردرد.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به تومور مغزی هستند؟

در مواردی که فرد مبتلا به تومور اولیه مغز است، علت آن مشخص نمی باشد اما پزشکان فاکتورهایی که خطر و شانس ابتلای افراد به سرطان مغز را بالا می برند را شناسایی کرده اند، این فاکتورها عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض تشعشعات یونیزان: کار کردن در محیط هایی که فرد را در معرض تماس با تشعشعات خطرناک از جمله UV قرار می دهد، می تواند احتمال ابتلا به سرطان مغز را افزایش دهد؛

• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به تومور مغز یا بیماری های مرتبط با سرطان مغز.

علت سرطان مغز

همانطور که گفته شد علت سرطان مغز و بروز تومور مغزی می تواند هم به دلیل جهش در خود سلول های مغزی ایجاد شده باشد و یا اینکه متاستاز سلول های سرطانی از دیگر اندام ها و ورودشان به بافت مغز علت سرطان مغز باشد. بنابراین در این دسته بندی انواع مختلف سرطان مغز به دو گروه تقسیم می گردند که در اینجا به توضیح آن ها می پردازیم:

• تومورهای مغزی اولیه

در این دسته از تومورهای مغزی، علت سرطان مغز بروز تغییر یا جهش در خود سلول های مغزی است که باعث ایجاد توده ای از سلول های سرطانی یا توموری خواهد شد که به تدریج در بافت مغز گسترش می یابند. درصد بروز این نوع تومور مغزی در بزرگسالان در مقایسه با نوع ثانویه، بسیار کمتر است. تومورهای مغزی اولیه انواع مختلفی دارند که بسته به نوع سلول هایی که عامل ایجاد سرطان مغز بوده و جهش یافته اند، طبقه بندی می شوند.

انواع مختلف این تومورها عبارتند از:

1) گلیوما؛

2) مننژیوما؛

3) نورومای عصب شنوایی (شوانوما)؛

4) آدنومای هیپوفیز؛

5) مدولوبلاستوما؛

6) تومورهای رده زایا؛

7) کرانیوفارنژیوما.

• تومورهای مغزی ثانویه یا متاستاتیک

این دسته از انواع تومور مغز، به دلیل ورود سلول های سرطانی از سایر نقاط بدن به مغز ایجاد می شوند. این نوع از سرطان مغز اغلب در افرادی مشاهده می گردد که سابقه خانوادگی ابتلا به آن را داشته باشند و میزان وقوع آن در بزرگسالان بالاتر از تومور های مغزی اولیه است. 

باید توجه داشته باشید که هر نوع سرطانی می تواند به بافت مغز متاستاز کند اما این پدیده در برخی سرطان ها شایع تر است که عبارتند از:

• سرطان ریه؛

• سرطان کولون؛

• سرطان سینه؛

• سرطان کلیه؛

• ملانوما.

تشخیص سرطان مغز

اگر فردی مشکوک به بروز علائم سرطان مغز به پزشک معالج مراجعه نماید، در ابتدا پزشک با بررسی رفلکس‌ها، قدرت عضلانی، تعادل و هماهنگی، توانایی احساس سوزش سوزن و تشخیص سرد و گرم نحوه عملکرد بخش ‌های مختلف مغز را مورد ارزیابی قرار می دهد. پس از این تست های اولیه، پزشک ممکن است درخواست آزمایشات اصلی را جهت قطعی نمودن تشخیص سرطان مغز دهد که عبارتند از:

• سی تی اسکن و MRI؛

• MRS؛

• اسکن PET؛

• SPECT؛

• Lumbar puncture.

درمان سرطان مغز

امروزه جهت درمان تومور مغزی روش های متعددی در دسترس پزشکان است که شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا استروئید درمانی و یا ترکیبی از این روش ها می باشد. برخی از انواع تومور مغزی را می توان با کمک جراحی به طور کامل از بافت مغز خارج نمود که بسته به نوع تومور مغزی و تشخیص پزشک، روش های مناسب جهت درمان سرطان مغز به فرد بیمار توصیه می گردد.