تیروزینمی
تیروزینمی یک ناهنجاری متابولیکی ارثی بوده که در اثر اختلال در فرآیند چندمرحله‌ای شکست آمینواسید تیروزین ایجاد می‌شود. سه نوع مختلف از این بیماری شناسایی شده که هر کدام علت ژنتیکی و علائم مخصوص به خود را دارا می‌باشند. تقریباً نیمی از تیروزین موجود در بدن انسان از اکسیداسیون فنیل‌آلانین تشکیل می‌شود. آنزیم‌های کبدی در پنج مرحله تیروزین را تبدیل به مولکول‌هایی کرده که از طریق کلیه‌ها دفع یا برای تولید انرژی و سایر ترکیبات مورد نیاز بدن استفاده می‌شود.
انواع تیروزینمی:
- تیروزینمی نوع یک (Tyrosinemia I) یا تیروزینمی کبدی‌ـ‌کلیوی (Hepatorenal tyrosinemia) شدیدترین شکل این بیماری بوده و علائم آن از ماه‌های اول زندگی نمایان می‌شود. کودکان مبتلا به تیروزینمی نوع یک در صورت عدم مدیریت بیماری بیشتر از 10 سال عمر نخواهند کرد.
- تیروزینمی نوع دو (Tyrosinemia II) یا تیروزینمی چشمی‌ـ‌پوستی (Oculocutaneous tyrosinemia) معروف به سندرم ریچنر هانهارت (Richner–Hanhart syndrome) نیز در اوایل کودکی بروز می‌کند. نقص آنزیم تیروزین آمینوترنسفراز (TAT-deficiency) نام دیگر تیروزینمی نوع دو می‌باشد.
- تیروزینمی نوع سه (Tyrosinemia III) نادرترین شکل این ناهنجاری است.
- حدود 10 درصد نوزادان تازه متولد‌شده افزایش سطح تیروزین یا تیروزینمیای گذرای نوزادی (Transient neonatal tyrosinemia) را نشان داده که علت ژنتیکی ندارد. محتمل‌ترین دلیل این اتفاق نقص ویتامین C یا آنزیم‌های غیربالغ کبدی به‌علت زایمان زودرس می‌باشد. در این موارد، فعالیت آنزیم وابسته به آسکوربات یعنی pHPPA دی‌اکسیژناز کاهش می‌یابد. فعالیت این آنزیم در سلول‌های کبدی با افزایش سن بارداری، بیشتر شده و بعد از تولد به حد طبیعی می‌رسد.
علائم بالینی تیروزینمی
علائم و نشانه‌های تیروزینمی نوع یک عبارتند از:
- عدم وزن‌گیری و رشد مورد انتظار در نوزاد به‌دلیل ناتوانی در تحمل غذا و رخ دادن اسهال و استفراغ
- زردی (یرقان)
- بوی شبیه کلم
- تمایل به خونریزی (به‌ویژه خونریزی بینی)
- نارسایی کلیه و کبد
- نرمی استخوان (راشیتیسم)
- خطر زیاد ابتلا به سرطان کبد (کارسینوم هپاتوسلولار)
- بحران‌های عصبی شامل تغییرات در وضعیت ذهنی، کاهش حس در بازوها و پاها (نوروپاتی محیطی)، درد شک و نارسایی تنفسی در برخی بیماران
علائم و نشانه‌های تیروزینمی نوع دو عبارتند از:
- درد چشم و قرمزی
- ترشح بیش از حد اشک
- حساسیت غیرطبیعی به نور (ترس از نور یا فتوفوبیا)
- پوست ضخیم و دردناک در کف دست و کف انگشتان پا (palmoplantar hyperkeratosis)
- درجاتی از ناتوانی فکری در حدود 50 درصد افراد مبتلا به تیروزینمی نوع دو
علائم و نشانه‌های تیروزینمی نوع سه عبارتند از:
- ناتوانی‌های ذهنی
- تشنج
- از دست دادن دوره‌ای تعادل بدن (آتاکسی متناوب)
شیوع تیروزینمی
شیوع بیماری تیروزینمی نوع یک در جهان حدود یک در هر 100هزار نفر است. این نوع تیروزینمی در نروژ یک نفر در هر 60 تا 74هزار نفر را شامل می‌شود. در برخی مناطق مانند کبک کانادا شیوع بیماری بیشتر بوده و به حدود یک نفر در هر 16هزار نفر و در منطقه‌ای از کبک شیوع بیماری به حدود یک نفر در هر 1.846 نفر می‌رسد.
شیوع تیروزینمی نوع دو کم‌تر از یک نفر از هر 250هزار نفر را در سرتاسر جهان می‌باشد.
تیروزینمی نوع سه بسیار نادر بوده و تنها چند مورد مبتلا در کل جهان گزارش شده است.
نام‌های دیگر تیروزینمی
- hereditary tyrosinemia
- hypertyrosinaemia
- hypertyrosinemia
- tyrosinaemia