آزمایش Array CGH و نقش آن در تشخیص نقایص ژنتیکی

نقش ریزحذف ها و مضاعف شدگی های یک قطعه DNA در بروز ناتوانی های ذهنی، بدشکلی ها و سندرم های ژنتیکی مشخص شده است. با این وجود تنها تکنولوژی موجود تا اواسط سال 2000 برای بررسی کل ژنوم، آنالیز کروموزومی G-banding با قدرت تفکیکی (resolution) در حدود 5-10 Mb بود که این قدرت به پیچیدگی ناحیه مدنظر نیز بستگی داشت. به این ترتیب این روش قادر نیست که کروموزوم های غیر نرمالی که قطعاتی از آن ها با کروموزومی دیگر که الگوی banding مشابهی دارد و جا به جا شده اند، را تشخیص دهد. سالهاست که آزمایش Array CGH برای شناسایی انواع کپی های ژنومی (genomic copy number variants) جایگزین آنالیز کاریوتایپ G-banding شده است.

آزمایش هیبریداسیون ژنومی مقایسه ای مبتنی بر ریزآرایه که به آن Array CGH (Microarray-based comparative genomic hybridization) گفته می شود، به عنوان یک انقلاب در زمینه تشخیص بالینی به شمار می رود. این روش در دسته تکنیک های سیتوژنتیک ملکولی قرار دارد. این فناوری ابتدا به عنوان یک روش تحقیقی برای بررسی تغییرات ژنومی در سرطان توسعه یافت که برای ارزیابی با قدرت بالا برای بررسی تغییرات تعداد کپی های DNA (CNVs) که مرتبط با ناهنجاری های کروموزومی هستند به کار می رود.

CNVs ها، واریانت های ساختاری هستند که در آن نواحی حذف و درج در مقیاس بالا رخ می دهد. بررسی CNVs ها و تعیین نقش تغییرات در این نواحی در ایجاد بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. تکنیکArray CGH قادر به شناسایی ریز حذف ها و مضاعف شدگی ها با اندازه ای در حدود 80 kb می باشد که نشانگر دقت بسیار بالای آن در مقایسه با روش های قدیمی است.

مواردی که این تکنیک شناسایی می کند شامل شناسایی حذف ها، ریز حذف ها و مضاعف شدگی ها در نواحی هدف در ژنوم می باشد اما این تکنیک قادر به شناسایی موارد زیر نمی باشد:

• بازآرایی های متعادل کروموزومی از جمله جابه جایی های متعادل کروموزومی و یا وارونگی (Inversion)
• تغییرات در ساختار کروموزوم ها در نواحی ژنومی خارج از محدوده ی پوشش دهی این تکنیک
• حذف ها یا مضاعف شدگی های کمتر از 80 kb و جهش های نقطه ای
• موزائیسم کمتر از 20%
• انواعی از پلی پلوئیدی ها از جمله تریپلوئیدی

امروزه تشخیص سریع و دقیق بیماری ها برای انجام درمان مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است. پیشرفت های اخیر در تکنولوژی های تشخیصی در سطح ملکولی با ارائه روش های جدید که دارای سرعت و دقت بالاتری هستند باعث شده که میزان دقت در تشخیص های بالینی بالا رود. به این ترتیب، آزمایش Array CGH می تواند به شکل موثری در تشخیص های بالینی که از کشف ژن های مربوط به بیماری گرفته تا تشخیص با استفاده از بیومارکرهای آن استفاده شود. در آزمایشگاه های تشخیص پزشکی، آزمایش Array CGH در موارد سقط های خودبخودی، شناسایی علت ژنتیکی کودکان مبتلا به نقایص تکاملی و ذهنی، کودکان مبتلا به طیف اوتیسم، و بررسی سلامت ژنتیکی جنین کاربرد داشته و به عنوان تست تشخیصی ترجیحی در چنین مواردی پیشنهاد شود. در صورت تمایل به استفاده از تست aCGH می توانید موضوع را با مشاوران ژنتیک مرکز مام و یا پزشک خود در مرکز مام مطرح نمایید و در صورت صلاحدید پزشک از این تست استفاده نمایید.