افزایش وزن و علل احتمالی آن

چاقی یا افزایش وزن ، یک بیماری پیچیده است که با افزایش مفرط چربی بدن مشخص می شود. چاقی مشکلی نیست که تنها ظاهر فرد را تحت تاثیر قرار دهد، بلکه وضعیتی پزشکی است که خطر ابتلا به سایر بیماری ها مانند بیماری های قلبی، دیابت، فشار خون بالا و انواع خاصی از سرطان ها را افزایش می دهد.

دلایل زیادی در توجیه علت افزایش وزن افراد وجود دارد و معمولا چاقی نتیجه ترکیبی از فاکتورهای وراثتی، محیطی، رژیم های غذایی و ورزشی خاص است.

خبر خوش این است که حتی کاهش وزن اندک هم می تواند باعث حل مشکلات مرتبط با سلامتی و چاقی شود. تغییرات تغذیه ای، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری می توانند به کاهش وزن کمک کنند. اما گاهی نیاز است که در جهت مهار فرآیند افزایش وزن از برخی داروها هم استفاده کرد.

علائم چاقی

چاقی زمانی تشخیص داده می شود که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از 30 باشد (شاخص توده بدنی = وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر قد (بر حسب متر) به توان ۲). در مورد اکثر افراد، BMI تخمین مناسبی از میزان چربی بدن است. اما BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازه گیری نمی کند. بنابراین در برخی افراد مانند ورزشکاران عضلانی، افزایش BMI به معنای داشتن چربی اضافه نیست.

در صورت چاقی بیش از حد، چه زمانی نیاز است که به پزشک مراجعه کنید؟

اگر احساس می کنید که اضافه وزن باعث ایجاد مشکلات مرتبط با سلامتی در شما شده است، با پزشک تماس بگیرید. پزشکتان می تواند خطراتی که شما را تهدید می کند ارزیابی کند و بهترین گزینه ها برای کاهش وزن را به شما پیشنهاد دهد.

علل افزایش وزن

اگرچه عوامل هورمونی، متابولیک، رفتاری و ژنتیکی می توانند بر افزایش وزن تاثیرگذار باشند ، اما عامل اصلی ایجاد چاقی، افزایش میزان کالری دریافتی بدن، در مقایسه با کالری مصرفی است. بدن ما این کالری اضافی را به صورت چربی ذخیره می کند. افراد چاق معمولاً مصرف کالری بالایی دارند، زودتر گرسنه می شوند و در زمان استرس یا عصبانیت میزان بیشتری غذا می خورند.

فاکتورهای خطرزا برای افزایش وزن

1. تاثیرات وراثتی و خانوادگی

ژن هایی که شما از والدین خود به ارث می برید می تواند بر میزان چربی ذخیره شده در بدنتان و نیز محل ذخیره این چربی ها تاثیر گذار باشد. ژنتیک ممکن است بر توانایی بدن در تبدیل غذا به انرژی، تنظیم اشتها و میزان چربی سوزی در زمان ورزش هم موثر باشد.

چاقی معمولاً با الگوی خانوادگی دیده می شود. این مشاهده تنها به دلیل حضور ژن های مشترک نیست، بلکه سبک زندگی مشابهی نیز دارند

2. سبک زندگی

• رژیم غذایی نامناسب که معمولاً با کالری بالا، فقدان میوه و سبزیجات، وجود فست فودها و نیز حجم زیاد شناخته می شود.
• عدم فعالیت که باعث می شود همیشه میزان انرژی ورودی به بدن از میزان انرژی مصرفی بیشتر باشد. کار تمام وقت با کامپیوتر، لپ تاپ، و تلفن همراه نمونه ای از یک زندگی بی تحرک است که در آن تعداد ساعاتی که اینگونه گذرانده می شود با میزان افزایش وزن در ارتباط است.

3. بیماری های خاص و مصرف برخی داروها

در بعضی افراد، افزایش وزن در اثر ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند کم کاری تیروئید، یا اختلالات هورمونی دیگر از قبیل ابتلا به سندرم کوشینگ رخ می دهد. مشکلات مفاصل که باعث کاهش فعالیت افراد می شود نیز می تواند عامل ایجاد چاقی باشند. برخی داروها نیز می توانند باعث چاقی شوند؛ مانند داروهای ضد افسردگی، ضد صرع و استروئیدها.

4. سن

چاقی ممکن است حتی در سنین پایین هم دیده شود، اما با افزایش سن و تغییرات هورمونی و نیز کاهش فعالیت افراد، احتمال افزایش وزن نیز بالا می رود. علاوه براین با افزایش سن میزان توده عضلانی کاهش می یابد و به نسبت آن، میزان نیاز بدن به کالری کم می شود. بنابراین، اگر میزان کالری دریافتی همچنان بالا باقی بماند، فرد مستعد چاقی است.

5. سایر موارد

• ​بارداری؛
• ترک سیگار؛
• استرس؛
•  بی خوابی.

حتی اگر یکی یا تعداد بیشتری از این فاکتورهای خطر را دارید به این معنی نیست که شما حتما مبتلا به افزایش وزن و چاقی خواهید شد. اکثر این فاکتورها از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری قابل کنترل هستند. در صورتی که مبتلا به چاقی هستید، در کنار انجام اقدامات جهت کاهش وزن، به عوارض ناشی از اضافه وزن مانند مشکلات قلبی نیز توجه ویژه داشته باشید. انجام آزمایشات دوره ای چکاپ یکی از راهکارهای مدیریت عوارض این بیماری است و در موقع مناسب می توان چنین مشکلاتی را بررسی نمود. در صورت تمایل می توانید به مرکز مام مراجعه کرده و جهت انجام آزمایشات چکاپ دوره ای از خدمات آزمایشگاه های این مرکز بهره مند شوید.