راهنمای وزن گیری مادر در دوران بارداری و توصیه های مهم 

افزایش وزن مادر در دوران بارداری، روندی طبیعی در این دوران است که نقش مهمی در رشد و تکامل جنین و کاهش مشکلات بارداری برای مادر دارد. میزان وزن گیری مادر باردار به عوامل مختلفی از جمله وزن مادر پیش از بارداری و BMI یا شاخص توده بدنی دارد. یک خانم باردار باید با توجه به وزن قبل از بارداری، وزن ایده آل در دوران بارداری را محاسبه کند. افزایش وزن به میزان کمتر و یا بیشتر از حد توصیه شده، ممکن است موجب ایجاد عوارض جدی برای مادر و جنین شود.

میزان وزن گیری مادر در دوران بارداری متفاوت است اما به طور کلی افزایش وزن بین 10 تا 12/5 کیلوگرم طبیعی بوده و بخش عمده آن بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می افتد. اصلی ترین علت افزایش وزن در این دوران، رشد جنین است اما علاوه بر این، بدن فرد باردار نیز، برای تولید شیر شروع به ذخیره چربی می کند. از دیگر عوامل دخیل در وزن گیری مادر در دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بارداری دوقلو یا چند قلو

• مرحله یا سه ماهه بارداری که مادر در آن قرار دارد

• سلامت کلی جنین

افزایش وزن بیش از حد مادر در دوران بارداری

یکی از مشکلاتی که اکثر افراد با آن مواجه هستند، چاقی و اضافه وزن است که مشکلات و عوارض خاصی را به همراه دارد. اما اضافه وزن در دوران بارداری علاوه بر مشکلاتی که برای مادر ایجاد می کند، وضعیت سلامت جنین را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. از سوی دیگر، ممکن است وزن گیری مادر در این دوران، این احساس را در او ایجاد کند که دچار چاقی شده و تصیمیم به کاهش وزن بگیرد، این کار بسیار خطرناک بوده و می تواند به سلامت جنین آسیب وارد کند. تنها راه جلوگیری از چاقی بیش از حد در این دوران، پیاده روی منظم و رژیم غذایی سالم است. مواردی که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم، از مهم ترین عوارض چاقی به شمار می روند:

• پره اکلامپسی: پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری یکی از مشکلاتی است که خانم های باردار به علت اضافه وزن، ممکن است با آن مواجه شوند و با علائم مختلفی مانند فشار خون بالا همراه است.

• دیابت بارداری: چنان که وزن گیری مادر در دوران بارداری بیشتر ار حد طبیعی باشد، ممکن است خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد. این عارضه موقت است و معمولا بعد از این دوران برطرف خواهد شد. حدود 1 تا 5 درصد زنان باردار بع دیابت بارداری دچار می شوند. .

• افزایش احتمال زایمان زودرس

• سزارین

• تاخیر در زمان زایمان

• مرده زایی

وزن گیری مادر در دوران بارداری به میزان کمتر از حد طبیعی

همانطور که وزن گیری مادر بیش از حد طبیعی خطرناک است، افزایش وزن به میزان کم هم اثرات مضری بر سلامت مادر و جنین در این دوران دارد، و ممکن است منجر به زایمان زودرس یا وزن پائین نوزاد در زمان تولد شود. البته باید توجه داشت که اگر وزن مادر پیش از بارداری نیز کم باشد، آسیب جدی به جنین وارد نمی شود.

میزان افزایش وزن در مراحل مختلف بارداری

به طور کلی، میزان وزن گیری مادر در دوران بارداری و کالری دریافتی مورد نیاز در هر مرحله از بارداری متفاوت است. مرکز تحقیقات زنان و زایمان امریکا (ACOG) برای افرادی که پیش از بارداری دارای BMI متعادل بوده و بارداری تک قلویی دارند، موارد زیر را بیان می کند: 

• سه ماهه اول بارداری

مادران باردار در سه ماهه اول بارداری نیاز به دریافت کالری اضافی نداشته و ممکن است بین نیم تا دو و نیم کیلو در طول سه ماه بر وزنشان افزوده شود.

• سه ماهه دوم بارداری

در این دوران میزان کالری مورد نیاز به میزان 340 کالری افزایش می یابد و ممکن است حدود نیم کیلو یا کمتر از این مقدار در هفته ، اضافه وزن پیدا کند.

• سه ماهه سوم بارداری 

در سه ماهه پایانی بارداری، وزن گیری مادر باردار بیشتر شده و روزانه به حدود 450 کالری بیشتر از حالت طبیعی نیاز پیدا می کند. در این دوره از بارداری، هر هفته مادر حدود نیم کیلو یا کمتر اضافه وزن پیدا می کند. مادرانی که بارداری دو قلویی دارند، به ازای هر جنین حدود 300 کالری بیشتر باید در طول روز دریافت کنند.

فعالیت بدنی و حفظ سلامت در دوران بارداری

به طور کلی، توصیه می شود که برای حفظ سلامت و وزن گیری مادر در دوران بارداری ، موارد زیر رعایت گردد: 

• فعالیت بدنی و ورزش منظم

یکی از راه های حفظ سلامتی در طول دوران بارداری، ورزش و تحرک است. در صورتی که با توجه به نظر پزشک معالج مشکلی برای فعالیت بدنی وجود نداشته باشد، فعالیت های سبک بدنی بسیار مفید واقع می شوند.

• رعایت رژیم غذایی مناسب

به منظور جلوگیری از اضافه وزن غیر طبیعی در این دوران، توصیه می شود رژیم غذایی سالم و غنی از پروتئین های بدون چربی، میوه و سبزیجات، لبنیات کم چرب و غلات کامل استفاده گردد.

• مصرف مکمل ها

یکی از راه های حفظ سلامتی در این دوران، مصرف مکمل های غذایی با تجویز پزشک زنان است که با توجه به نیاز های بدن هر فرد تجویز خواهد شد. باید توجه داشت که مصرف مکمل ها و ویتامین ها بدون تجویز پزشک ممکن است بسیار خطرناک باشد.

بررسی میزان وزن گیری مادر در دوران بارداری

وزن گیری مادر در دوران بارداری به علت های مختلف از جمله رشد جنین است که در ادامه به آن پرداخته ایم. برای مثال فردی دلایل اضافه وزن در فردی که در این دوران حدود 30 پوند (13/5 کیلوگرم) افزایش وزن دارد، شامل موارد زیر است:

وزن کودک: 3/5 کیلوگرم

جفت: نیم کیلوگرم

مایع آمنیوتیک: 1 کیلوگرم

حجم خون مادر: 1/8 کیلوگرم

بافت سینه مادر: 1 کیلوگرم

بزرگ شدن رحم: 1 کیلوگرم

مایعات بدن مادر: 1/8 کیلوگرم

چربی ذخیره شده در بدن مادر: 3 کیلوگرم

در برخی از زنان به علت تهوع و استفراغ در ماه های اول بارداری، میزان وزن گیری مادر کمتر از حالت طبیعی خواهد بود که این مسئله نگران کننده نیست و در ماه های بعد این کمبود جبران می شود.