پیوند مغز استخوان چیست؟

پیوند سلول های بنیادی چیست؟ پیوند سلول های بنیادی یا پیوند مغز استخوان، فرآیندی است که در آن مغز استخوان آسیب دیده یا تخریب شده در اثر بیماری، عفونت یا شیمی درمانی با سلول های بنیادی سالم مورد درمان قرار می گیرد. این فرآیند شامل پیوند سلول های بنیادی خونی جدید و القای رشد مغز استخوان سالم است. 

بافت پیوندی مغز استخوان نوعی بافت چربی، نرم و اسفنجی است که در مرکز استخوان های بدن ما واقع شده و وظیفه تولید انواع مختلفی از سلول های خونی را برعهده دارد، که عبارتند از:

• گلبول های قرمز که وظیفه آن ها انتقال اکسیژن و مواد مغذی در بدن می باشد؛

• گلبول سفید که با عفونت ها مبارزه می کند؛

• پلاکت ها که عامل تشکیل لخته هستند. 

در مغز استخوان، نوعی از سلولهای بنیادی به نام سلول بنیادی خون ساز (HSCs) وجود دارد که نابالغ بوده و توانایی تولید انواع مختلفی از سلول های خونی را دارند. بنابراین این سلول ها تمامی سلول های خونی مورد نیاز بدن را در طول حیات او تأمین می کنند. در پیوند مغز استخوان، جایگزینی مغز استخوان ناسالم با یک مغز استخوان سالم انجام می گیرد. این موضوع باعث تولید مقادیر کافی از گلبول های سفید، پلاکت ها و گلبول های قرمز خواهد شد که نتیجه آن جلوگیری از بروز عفونت، کم خونی یا بیماری های مرتبط با خونریزی است.

سلول بنیادی سالم جهت انجام پیوند مغز استخوان و سلول درمانی، یا از خود فرد بیمار جمع آوری می گردد و یا از اهدا کننده دریافت خواهد شد. در مواردی که فرد دچار سرطان شده است، پیش از آغاز شیمی درمانی و پرتو درمانی سلول های بنیادی جمع آوری و فریز می شوند. 

عوارض پیوند مغز استخوان 

خطرات پیوند مغز استخوان برای سرطان چیست؟ این یکی از رایج ترین سوالاتی است که توسط افراد مبتلا به سرطان و خانواده هایشان پیش از جمع آوری سلول بنیادی مغز استخوان پرسیده می شود. این افراد تمایل دارند که از درصد موفقیت پیوند مغز استخوان آگاهی کافی را داشته باشند. میزان موفقیت این نوع پیوند معمولا به تست های ملکولی مثل تعیین نوع HLA مشخص می شود که در پیشرفته ترین حالت با تعیین توالی اگزوم انجام می شود. به طور کلی، هر روش درمانی ممکن است خطرات و مشکلاتی را به همراه داشته باشد. افرادی که از روش سلول درمانی جهت درمان بیماری خود استفاده می کنند، امکان دارد با علائم مختلفی رو به رو گردند که رایج ترین این نشانه ها عبارتند از:

• سردرد؛

• پائین رفتن فشار خون؛

• حالت تهوع؛

• احساس درد و تنگی نفس؛

• تب و لرز.

در حال حاضر پیوند مغز استخوان در ایران برای درمان چندین بیماری مختلف به خصوص تالاسمی در مراکز مختلف در حال انجام است. امید است با پیشرفت علم در زمینه سلول بنیادی و پیوند مغز استخوان بتوان بسیاری از بیماری های صعب العلاج را درمان و طول عمر و کیفیت زندگی افراد جامعه را ارتقاء داد.