خال سرطانی چیست و چه تفاوتی با خال های معمولی دارد؟
خال ها معمولا لکه های پوستی قهوه ای رنگ و خوش خیم هستند که تقریباً در همه افراد وجود دارند و سلامت فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهند. خال های معمولی اغلب قبل از 25 سالگی به وجود می آیند و شکل ظاهری آن ها با گذشت زمان تغییر نمی کند. در حالی که خال های بدخیم سرطان پوست (ملانوما)، در بیشتر موارد خال گوشتی سرطانی، با اندازه بیشتر از 6 میلی متر هستند و معمولا از لحاظ ظاهری دچار تغییرات ناگهانی می شوند.
ملانوم چیست؟
ملانوم خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است که به علت رشد و تکثیر غیر طبیعی سلول های ملانوسیت پوست ایجاد می شود. علاوه بر پوست این بیماری ممکن است در چشم و یا به ندرت در بینی و گلو ایجاد شود. علت دقیق ابتلا به ملانوم (سرطان پوست) مشخص نیست، اما قرارگرفتن در معرض تابش خورشید، اشعه ماوراء بنفش (UV)، لامپ ها و تخت های برنزه کننده خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می دهد.
تحقیقات نشان می دهد شیوع سرطان پوست در بین زنان و مخصوصا در افراد زیر 40 سال در حال افزایش است و معمولا در پاها قابل مشاهده است، در حالی که در مردان، بیشتر در ناحیه سر و گردن وجود دارد. آگاهی از علائم هشدار دهنده و نشانه های ملانوم (سرطان پوست) نقش مهمی در تشخیص ملانوم و درمان به موقع بیماری دارد و از گسترش آن جلوگیری می کند. در صورتی که سرطان پوست در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان ملانوم به راحتی و با موفقیت انجام می شود.
ملانوم پنهان چیست؟
ملانوم ممکن است در نواحی مانند کف دست، بین انگشتان پا، اندام تناسلی و یا پوست سر ایجاد شود که در معرض تابش های UV قرار نمی گیرند. به همین علت این بیماری، تحت عنوان" ملانوم پنهان" نیز نامیده می‌شود. لازم به توضیح است، اگر افرادی که دارای پوست تیره هستند به سرطان پوست مبتلا شوند، علائم ملانوم در نواحی پنهان بروز می کند.
ملانوم پنهان انواع مختلفی دارد که شامل:
· ملانوم زیر ناخن که نوع بسیار نادری از بیماری است و زیر ناخن دست یا پا ایجاد می شود؛
· ملانوم در ناحیه دهانی، دستگاه گوارش، دستگاه ادراری یا واژن و غشای مخاطی ایجاد می شود و بینی، دهان، مری، مقعد و مجاری ادراری درگیر سرطان می شود؛
· ملانوم چشمی اغلب در قسمت سفید رنگ چشم (صلبیه) رخ می دهد. این بیماری ممکن است بینایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
علت ابتلا به سرطان پوست
در شرایط طبیعی سلول‌های پوست (ملانوسیت) به طور کنترل شده و منظم رشد و تکثیر می یابند، سلول‌های جدید و سالم سلول‌های قدیمی‌تر را به سمت سطح پوست هدایت می کنند و سلول های قدیمی طی روند طبیعی نهایتا از بین می روند. اما گاهی به علت تغییرات در ساختار DNA، رشد و تکثیر سلول ها از حالت عادی خارج می شود و منجر به تشکیل خال سرطانی یا توده های بدخیم می گردد.
عامل اصلی ایجاد تغییر در ساختار DNA و آسیب به آن هنوز مشخص نیست، اما پزشکان معتقدند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید و لامپ‌های برنزه کننده علت اصلی ملانوم است.
چگونه خال سرطانی را از خال معمولی تشخیص دهیم؟
· عدم تقارن در حاشیه خال : حاشیه ی خال سرطانی معمولا نامنظم بوده و به شکل مضرس و دندانه دار است. این نواحی گاهی به شکل پوسته شده در می آیند. اما خال های معمولی گد یا بیضی شکل و کاملا صاف هستند؛
· غیریکنواخت بودن رنگ خال : وجود هاله های تیره و روشن در خال های بدخیم سرطانی از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا خال های بی خطر رنگ یکنواخت دارند در حالی که خال های سرطانی، دو رنگ یا بیشتر از دو رنگ هستند؛
· اندازه خال : خال گوشتی سرطانی معمولاً بزرگ تر از خال معمولی است، ابعاد بیشتر از ۶ میلی متر (قطر خال) یکی دیگر از علائم مشکوک برای سرطانی بودن ضایعه است؛
· پیدایش هرگونه تغییرات : در صورتی که طی چند هفته تا چند ماه تغییراتی مانند تغییر اندازه، رنگ، پوسته شدن، خارش، سوزش، برجسته شدن و زخم یا خونریزی در خال ها اتفاق بیفتد، باید سریعا پزشک مراجعه نمود. این علائم ممکن است در خال گوشتی سرطانی مشاهده شود، در حالی که خال های معمولی دچار تغییرات این چنینی نمی گردند.
چه عواملی باعث افزایش احتمال ابتلا به ملانوما می شود؟
· آفتاب سوختگی شدید و قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش؛
· پوست روشن و کم بودن رنگدانه های ملانین؛
· داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست؛
· خال های مادرزادی با اندازه بزرگ و شکل غیر طبیعی؛
· وجود تعداد زیادی خال در نقاط مختلف بدن (که معمولا پس از میانسالی افزایش می یابند.).
درمان خال های سرطانی
با آگاهی نسبت به ویژگی های کلی خال ها و تغییرات آنها، می توان در صورت مشاهده خال های مشکوک در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمود. این نکته در افرادی که دارای سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان پوست هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است