همه چیز درباره اختلال سندرم دست بیگانه 

سندرم دست بیگانه یا بیماری دکتر استرنجلاو، اختلال عصبی نادری است که موجب می شود فرد مبتلا کنترل حرکت یک دست یا هر دو دست را از دست بدهد و حرکت دست ها به گونه ای تغییر می کند که گویا تحت اختیار شخص نیست و عملکرد آگاهانه برای آن وجود ندارد. تحقیقات نشان داده که فراوانی این عارضه در دست چپ بیشتر از دست راست است. بیماری دکتر استرنجلاو که گاهی به نام دست استرنجلاو یا دست آنارشیک نامیده می شود، معمولا در بزرگسالان رخ می دهد، اما ممکن است کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

چه چیزی باعث ایجاد این بیماری می شود؟

سندرم دست بیگانه می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد شود، در برخی افراد وجود تومور مغزی، ضربه مغزی و یا سکته سبب بروز این اختلال می شود. گاهی نیز پس از جراحی مغز، حرکت دست ها از کنترل خارج می گردد. در جراحی هایی که دو نیم کره مغز از هم جدا می شوند، این عارضه بسیار شایع است. در این مواقع معمولا برشی در امتداد جسم پینه ایجاد می شود که نیمکره های مغز را جدا نموده و امکان ارتباط را از بین می برد. برای مثال جراحی هایی که برای درمان صرع شدید انجام می شوند، در این گروه قرار می گیرند. اسکن مغزی افراد مبتلا به سندرم دست بیگانه نشان داده که ضایعات یا آسیب های مغزی در جدار نیمکره های مغز موجب حرکات غیر ارادی در دست ها می شود.

علائم ابتلا به سندرم دست بیگانه چیست؟

یکی از اصلی ترین نشانه های این بیماری، ناتوانی در کنترل حرکت دست است، به طوری که به نظر می رسد دست به طور مستقل و بدون فرمان مغز عمل می کند. دست بیمار معمولا به‌ صورت غیرارادی حرکت می کند و افراد یا اشیا را لمس می نماید، گاهی حرکات مداوم، به صورت مکرر یا به مدت طولانی انجام می شود. به طور مثال، دست بیگانه ممکن است که دستگیره در را بگیرد و آن را رها نکند. در این صورت فرد باید تا زمانی که دستش رها شود، منتظر بماند و یا با مصرف انرژی دست خود را از در جدا نماید. این موضوع در بیمارانی که هنوز از عوارض جراحی مغزی بهبود نیافته اند و یا اخیرا تجربه سکته مغزی، تومور مغزی یا صرع شدید را داشته اند، بسیار مشکل ساز خواهد شد. اما از طرف دیگر، ممکن است دست به صورت غیر ارادی جسمی را رها کند. برای مثال فردی را در نظر بگیرید که لیوانی را در دست گرفته، اما ناگهان آن را رها می کند. بروز چنین حالاتی در شرایط مختلف فرد مبتلا را دچار مشکل خواهد کرد.

سندرم دست بیگانه بر اساس علائمی که شخص مبتلا از خود نشان می دهد، به چهار گروه مختلف طبقه بندی می شود:

- دیسپراکسی تشخیصی یا تعارض بین دستی به زمانی گفته می شود که یک دست اقداماتی را برخلاف دست دیگر انجام می دهد. به عبارت دیگر هر زمان دست سالم حرکتی انجام دهد، دست بیگانه حرکتی در جهت مخالف آن انجام می دهد؛

- احساس دست بیگانه، زمانی اتفاق می افتد که فرد تصور می کند کنترل حرکت دست خویش را ندارد. اما عکس العملی از خود نشان نمی دهد؛

- سندرم دست آنارشیک حالتی است که دست بیگانه فعالیت هدفمندی را انجام می دهد که تحت اراده شخص نیست و این کار را بدون الگوی خاصی انجام می دهد. این نوع از بیماری شدیدترین و خطرناک ترین نوع سندرم دست بیگانه است که در آن ممکن است دست به اشیا بچسبد و فرد مبتلا مجبور شود از اندام دیگر برای رها کردن استفاده کند؛

- دست معلق عارضه ای است که در آن، اندام آسیب دیده بدون اعمال ارادی تمایل به معلق ماندن دارد و تمامی اشیا را تنها در حالت معلق نگه می دارد.

بیماری دکتر استرنجلاو چگونه تشخیص داده می شود؟

سندرم دست بیگانه اختلال عصبی بسیار نادر است که گاهی پس از بیماری ها و ضایعات مغزی اتفاق می افتد. بنابراین، یکی از مهمترین عوامل در ارزیابی بیمار و تشخیص بیماری، پس از مشاهده علائم، توجه به سابقه پزشکی بیمار است. با این حال، شناسایی سندرم دست بیگانه به عنوان یک اختلال عصبی نادر، از سایر اختلالات روانپزشکی مشابه بسیار دشوار است. به خصوص در مواردی که علائم واضح وجود ندارد و یا پرونده پزشکی کامل نیست. بنابراین در مواردی که فردی مشکوک به ابتلا به سندرم دست بیگانه است، مشورت با یک روانپزشک پیش از هرگونه تشخیص قطعی، توصیه می شود.

درمان اختلال دست بیگانه چگونه صورت می گیرد؟

در حال حاضر، درمان مشخصی برای سندرم دست بیگانه وجود ندارد، با این حال، محققان در حال بررسی راهکارهایی برای کاهش علائم هستند. هر چند افرادی که پس از جراحی مغز یا سکته مغزی به سندرم دست بیگانه مبتلا می شوند، ممکن است پس از مدتی به صورت خود به خودی بهبود یابند. علاوه بر این می توان با استفاده از داروهای کنترل کننده عضلات مانند سم بوتولینوم (بوتاکس) و عوامل مسدود کننده عصبی-عضلانی، بیماری را کنترل نمود. اما به نظر می رسد تکنیک هایی مانند روش های کوچینگ نیز ممکن است کمک کننده باشد. گاهی اوقات فرد سعی می کند دست بیگانه خود را با نگه داشتن آن در زیر پاها یا نشستن روی آن مهار کند.

مطالعات جدید حاکی از این است که ممکن است در مواردی علائم بیماری به صورت موقت ظاهر شود، برای مثال، در یکی از پژوهش های انجام شده در این زمینه، بیمار 77 ساله ای شناسایی شده است که بدون هیچ سابقه قبلی از سکته یا جراحی مغزی، دچار حرکات غیر ارادی در دست چپ گردید، و این حالت تقریبا 30 دقیقه طول کشید و مجددا تکرار نشد. به طور کلی، این بیماری یک اختلال نادر عصبی است که علائم آن ممکن است که از چند دقیقه تا چند سال ادامه داشته باشد.