سکته گوش یا ناشنوایی ناگهانی چیست و تشخیص و درمان آن چگونه است؟

سکته گوش بیماری بسیار نادری است که معمولا در یکی از گوش ها رخ می دهد و منجر به کاهش شنوایی حسی-عصبی می شود. این عارضه ممکن است طی چند روز یا کاملا به صورت ناگهانی اتفاق بیفتد. برای درک بهتر این اختلال در ابتدا به توضیح ساختار گوش می پردازیم:

گوش یکی از اندام های حسی بدن است که علاوه بر ایجاد حس شنوایی، در حفظ تعادل بدن نیز نقش مهمی دارد. گوش به سه قسمت اصلی تقسیم می شود که شامل گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی است. بخشی از استخوان جمجمه که گوش را احاطه کرده و از آن محافظت می کند (استخوان تمپورال) نیز از ساختارهای گوش محسوب می شود. انسداد عروق در هر یک از قسمت های گوش، ممکن است منجر به سکته گوش شود.

گوش خارجی بخشی از گوش است که در خارج از جمجمه قرار گرفته و قابل دیدن است. گوش خارجی از قسمت های داخلی گوش محافظت می کند و به جمع آوری صدا کمک می کند. گوش خارجی دارای سه بخش است که شامل فلپ گوش یا پینا، کانال گوش (میتوس)، پرده گوش (پرده تمپان) است. عامل ایجاد شنوایی در افراد پرده گوش است که با شنیدن صدا به لرزش در می آید. کانال گوش مسیری است که از گوش خارجی به گوش میانی می‌رود و عامل انتقال صدا به پرده گوش است.

گوش میانی حفره ای است که حاوی 3 استخوان کوچک می باشد و ارتعاشات صدا از این راه به گوش داخلی منتقل می شود.

گوش داخلی مجرایی پر از مایع بوده و حاوی یک لوله مارپیچی کوچک به نام حلزون است. این قسمت علاوه بر کمک به شنوایی، در حفظ تعادل بدن نقش دارد. حلزون گوش تعداد زیادی اعصاب ریز مو مانند روی خود دارد. این قسمت، ارتعاشات گوش میانی را به تکانه های عصبی تبدیل می کند که سپس به مغز می رسد و پیام شنوایی را صادر می کند. 

یکی از اختلالات نادری که به سلامت گوش آسیب می رساند، سکته گوش است، که در ادامه به آن می پردازیم.

انواع سکته

به طور کلی دو نوع سکته وجود دارد:

• سکته ایسکمیک

• سکته هموراژیک

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) گاهی اوقات "سکته کوچک" نامیده می شود. زیرا جریان خون به عضو تنها برای مدت کوتاهی مسدود می شود و معمولاً بیش از 5 دقیقه نیست.

بیشتر سکته‌های ایسکمیک هستند. سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون یا سایر ذرات رگ‌های خونی مغز را مسدود کنند. رسوبات چربی به نام پلاک نیز می توانند با تجمع در رگ های خونی باعث انسداد شوند.

سکته هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی نشت کند یا پاره شود. خون خارج ‌شده از رگ ها فشار زیادی به سلول‌های بافت وارد کرده و منجر به آسیب به آن می‌شود.

سکته هایی که در گوش رخ می دهند معمولا از نوع سکته های ایسکمیک هستند که خونرسانی به اعصاب گوش را مختل می کنند و منجر به آسیب دیدگی اعصاب گوش می شوند که در درازمدت کاهش شنوایی و یا از دست رفتن کامل شنوایی را به دنبال خواهد داشت.

سکته گوش چه علائمی دارد ؟

کم شنوایی شدید و ناگهانی یا ناشنوایی در یک گوش یا هر دو از علائم شایع سکته گوش هستند. سکته گوش به عنوان کم شنوایی حسی-عصبی ناگهانی نیز شناخته می شود. در عرض سه یا چند روز، بیماران به طور ناگهانی بخشی از شنوایی یا تمام آن را، از دست می دهند. علاوه بر این ممکن است به طور همزمان، دچار سرگیجه، وز وز کردن گوش و احساس درد در ناحیه گوش شوند. در مراحل اولیه بیماری، بسیاری از افراد علائم را جدی نمی‌گیرند و فکر می کنند که به علت نسداد مجرای گوش، و ناشی از جرم گوش است. حتی ممکن است با تصور اینکه علائم با مرور زمان از بین می رود، مراجعه به پزشک را به تاخیر بیندازند.

اما در حقیقت علائم ناشی از سکته گوش به عنوان وضعیت اورژانسی محسوب می شود و مراحل اولیه بیماری (2 هفته ی اول) به عنوان دوره طلایی درمان شناخته می شود. بنابراین مراجعه به پزشک باید در سریع ترین زمان ممکن انجام شود تا درمان به موقع موجب بازگشت شنوایی شود. در موارد حاد ممکن است سکته گوش باعث ناشنوایی دائمی یا کری شود.

سکته گوش ممکن است در هر سنی رخ دهد و به طور کلی، خطر وقوع آن برای همه یکسان است. گرچه علت آن هنوز شناسایی نشده است اما پزشکان معتقدند، آسیب اعصاب شنوایی در اثر عفونت های ویروسی، می تواند احتمال وقوع سکته گوش را افزایش دهد. برای مثال، ویروس هرپس زوستر و آنفولانزا می توانند منجر به کاهش ناگهانی شنوایی شوند. علاوه بر این، انسداد عروق شنوایی از دیگر علت های سکته گوش است که روند آن شبیه به سکته مغزی است و طی آن اعصاب شنوایی به دلیل خون رسانی غیرطبیعی آسیب می بینند. برخی از علل نادرتر ایجاد سکته گوش نیز به اختلالات خود ایمنی، تومورها مربوط می شود.

تشخیص و درمان سکته گوش چگونه است ؟

پزشک معالج در ابتدا مجرای شنوایی خارجی بیماران را بررسی می کنند تا از سلامت پرده گوش اطمینان حاصل کند. سپس تست سنجش شنوایی انجام می شود، اگر شنوایی بیمار در هر دو گوش به میزان 30 دسی بل (dB) یا بیشتر کاهش یافته باشد، نشان می دهد که دچار کم شنوایی ناگهانی شده است.

درمان این بیماری عمدتاً شامل تجویز استروئیدهای خوراکی است که به کاهش التهاب کمک می کند. داروهای ضد ویروسی و گشادکننده عروق نیز ممکن است برای بهبود خون رسانی به گوش استفاده شود. چنانچه وضعیت بیمار بهبود نیابد، برای اطمینان از اینکه این عارضه به علت وجود تومور رخ داده یا نه MRI انجام می شود.

برخی از بیماران پس از دریافت درمان دارویی شنوایی خود را مجددا به دست می آورند. در حالی که بعضی دیگر درمان نمی شوند. برای افزایش شانس درمان، افراد پیس از مشاهده علائم باید در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنند. 

چگونه می توان از وقوع سکته گوش پیشگیری نمود ؟

• افراد مبتلا به بیماری های مزمن و یا اشخاصی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به سکته گوش می باشند. بنابراین، سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و خواب کافی برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری ضروری است.

• از آنجایی که یکی از عوامل خطر ساز برای سکته گوش، ویروس آنفولانزا است، توجه بیشتر به پیشگیری از آنفولانزا می تواند احتمال ابتلا به سکته گوش را کاهش دهد.

• استرس، اضطراب و مشکلات عصبی ممکن است باعث عدم تعادل مایعات در بدن شده و در نتیجه بر گردش خون در گوش تأثیر بگذارد. بنابراین مدیریت استرس و حفظ آرامش نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به این بیماری دارد.