سندرم آسپرگر چیست؟ چه تفاوتی با اوتیسم دارد و چگونه درمان می شود؟

سندرم آسپرگر (AS) نوعی از اختلالات رشد فراگیر است که اولین بار در دهه 1940 توسط هانس آسپرگر، متخصص اطفالی که رفتارهای اوتیسم مانند (بیماری اوتیسم) و مشکلات مهارت های اجتماعی و ارتباطی را در پسرانی که هوش و رشد زبانی طبیعی داشتند، مشاهده و معرفی کرد. بسیاری از متخصصان احساس می کردند که سندرم آسپرگر شکل خفیف تری از بیماری اوتیسم است و از اصطلاح "بیماری اوتیسم با عملکرد بالا" برای توصیف افراد مبتلا به این بیماری استفاده کردند. این بدان معنی است که علائم نسبت به سایر انواع اختلالات طیف اوتیسم شدت کمتری دارند. امروزه، سندرم آسپرگر از نظر علائم بالینی، دیگر به تنهایی قابل تشخیص نبوده و بخشی از یک دسته گسترده تر به نام اختلال طیف اوتیسم (ASD) به شمار می رود. این گروه از اختلالات مرتبط با طیف اوتیسم در برخی از علائم اختلالات عصبی مشترک هستند با این وجود، بسیاری از مردم هنوز از اصطلاح آسپرگر استفاده می کنند. 

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر، افرادی هستند که از لحاظ هوش و توانایی های ذهنی در سطح بسیار بالایی قرار دارند اما در مهارت های اجتماعی و برقراری روابط با سایر افراد مشکلات زیادی دارند که این موضوع منجر به منزوی شدن آنها می شود. افراد مبتلا به این دسته از اختلال عصبی تمایل دارند که روی یک موضوع به شکل وسواسی تمرکز کرده و یا رفتارهای مشابهی را چندین بار تکرار کنند. 

تفاوت بین سندرم آسپرگر و اختلالات طیف اوتیسم چیست؟

امروزه نام سندرم آسپرگر به اختلالات طیف اوتیسم (ASD) تغییر کرده است و تفاوتی بین آنها وجود ندارد، اما بسیاری از پزشکان و افراد مجموعه ی این صفات را سندرم آسپرگر می نامند اما عده کمی از پزشکان و متخصصین بیماری های عصبی معتقدند که اختلافات جزئی بین این دو وجود دارد و کاملا شبیه هم نیستند.

علائم سندرم آسپرگر

افراد مبتلا به سندرم اسپرگر طیف وسیعی از علائم را در دوران کودکی بروز میدهند که عبارتند از:

• روابط اجتماعی ضعیف و مشکل در ارتباطات چشمی :

بسیاری از والدینی که دارای فرزندان مبتلا به سندرم آسپرگر هستند، متوجه می شوند که کودکشان تمایلی به برقراری رابطه چشمی در هنگام صحبت کردن با سایر افراد ندارد. از سوی دیگر به دلیل ضعف در روابط اجتماعی، در موقعیت های مختلف فاقد اعتماد به نفس بوده و در شرایط مختلف عکس العمل های مناسبی ندارند.

• بروز ضعیف احساسات :

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر اغلب نمی توانند احساسات خود را در مورد موضوعات مختلف به خوبی بروز دهند. به عنوان مثال ممکن است وقتی خوشحال هستند لبخند نزنند یا درک درستی از طنز نداشته باشند و مکالمات آنها فاقد هرگونه احساس باشد.

• احساس ناراحتی با تغییرات :

یکی از ویژگی هایی که در افراد مبتلا به اختلالات عصبی سندرم آسپرگر مشاهده می شود این است که تغییرات را دوست ندارند به عنوان مثال تمایل دارند که وعده های غذایی یکسان داشته باشند؛

• تمایل به تکرار کارها و صحبت کردن مداوم در مورد یک موضوع :

افراد مبتلا به این دسته از اختلالات عصبی تمایل دارند که درباره خود یا موضوعاتی که به آن علاقه دارند با شدت زیادی صحبت کنند؛

• عدم تمایل به لمس شدن یا بغل کردن :

کودکان مبتلا به این ناهنجاری دوست ندارند که آنها را بغل کرده یا لمس کنید، یا واکنش های غیرعادی به صداها، بوها یا مزه ها نشان می دهند که این امر برای پزشکان، معلم ها و حتی برای والدین قابل توجه می باشد.

علت بروز سندرم آسپرگر

علت دقیق بروز اختلالات رشد فراگیر یا سندرم آسپرگر ناشناخته است اما تحقیقات مختلف نشان می دهند که عوامل ژنتیکی و فاکتورهای محیطی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند. برخی عوامل در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد می توانند در بروز اختلالات طیف اوتیسم و آسپرگر دخیل باشند که عبارتند از:

• ابتلا به برخی ناهنجاری های کروموزومی مانند سندرم x شکننده؛

• مصرف برخی داروها در دوران بارداری توسط مادر مانند والپروئیک اسید برای تشنج یا اختلالات خلقی، یا تالیدومید؛

• بالا بودن سن والدین.

روش های تشخیص سندرم آسپرگر

شیوع این بیماری در پسرها سه تا چهار برابر بیشتر از دختران است و معمولا بیماری در سنین 5 تا 9 سالگی تشخیص داده می شود اما گاهی ممکن است بعد از این سنین هم تشخیص داده شود. همانطور که توضیح داده شد، سندرم آسپرگر دیگر به خودی خود به عنوان یک بیماری مجزا تشخیص داده نمی شود و بخشی از علائمی است که در اختلال طیف اوتیسم مشاهده می گردد. تشخیص سندرم آسپرگر یا اختلالات طیف اوتیسم، به دلیل شباهت علائم بیماری با اختلالاتی نظیر اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، اختلال وسواس جبری (OCD) یا اختلال نافرمانی مقابله ای(ODD) دشوار بوده و می تواند مشکل ساز شود. به دلیل شباهت علائم بیماری ها، تنها متخصصان با تجربه بخصوص در زمینه بیماری اوتیسم می توانند در این زمینه به والدین کمک کنند.در بحث تشخیص سندرم آسپرگر، ارزیابی مهارت های اجتماعی و ارتباطی کودک، الگوهای رفتاری و تفکر آنها و چگونگی ایجاد این علائم در طول زمان، می توانند از فاکتور های مهم در رسیدن به یک تشخیص دقیق و صحیح باشند. 

در افراد مبتلا به سندرم آسپرگر، تشخیص زودهنگام این اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است چون شانس بیشتری برای موفقی و زندگی مستقل را برای بیماران به همراه خواهد داشت.

روش های درمان سندرم آسپرگر

هر چند که درمان این بیماری با توجه به شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است، اما به طور معمول کاردرمانی یا فیزیوتراپی برای کودکان مبتلا به این بیماری موثر است. تاکنون یک داروی مشخص برای درمان قطعی شناخته نشده است و اکثر داروهای کمکی برای بهبود علائم مانند کاهش تحریک پذیری و کنترل رفتاری استفاده می شوند. که برای هماهنگ‌¬سازی حواس یا حرکات خود دچار مشکل هستند.امروزه رویکردهای درمانی مختلفی به منظور کنترل علائم بیماری وجود دارد که پزشک با توجه به مشکلات کودک، چند روش را مورد آزمون قرار میدهد تا از بهترین و موثرترین آنها بهره گیرد. این روش های درمانی شامل موارد زیر می باشد:

• گفتار درمانی : یکی از راهکارهای بهبود روابط اجتماعی در کودکان اوتیسم یا آسپرگر، گفتار درمانی است. به عنوان مثال کودکان می آموزند که چگونه در زمان مکالمات خود از دست و تماس چشمی با مخاطب استفاده کنند و با لحنی یکنواخت صحبت نکنند؛

• تعلیم مهارت های اجتماعی : در جلسات گروهی یا انفرادی، درمانگران به افراد مبتلا می آموزند که چگونه با دیگران تعامل داشته باشد و نظرات و عقاید خود را به شیوه های مناسب تری بیان کند؛

• درمان شناختی رفتاری (CBT) : این روش درمانی به کودکان کمک می کنند تا بتوانند از تکرار یک کار جلوگیری کرده و احساسات خود را بهتر کنترل کنند؛

• آموزش والدین : والدینی که فرزند مبتلا دارند نیاز است که آموزش هایی در خصوص نحوه برخورد با این کودکان و چگونگی پرورش مهارت های اجتماعی ببینند.