سرطان طحال چیست و تشخیص و درمان آن چگونه است؟

سرطان طحال نوعی بیماری نادر است در اغلب موارد در اثر متاستاز یا پخش شدن سرطان هایی نظیر لنفوم و لوسمی به این اندام ایجاد می شود و به ندرت دیده شده که در ابتدا بافت طحال سرطانی گردد. زمانی که سلول های طحال در یک فرد سرطانی می شوند، با سرعت تقسیم شده و در عملکرد طبیعی این اندام اختلال ایجاد می کنند. این بیماری در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود، خطرناک بوده و ممکن است منجر به فوت بیمار گردد.

طحال یکی از اندام های موجود در حفره شکمی انسان است که در قسمت بالا و سمت چپ (زیر قفسه سینه) قرار دارد. این اندام بخشی از سیستم لنفاوی بوده و نقش خیلی مهمی در سلامت افراد دارد. از جمله عملکردهای طحال در بدن می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:

• فیلتر کردن خون

• شناسایی و از بین بردن عفونت های باکتریایی

• حذف ذرات آسیب دیده خون

• محل بلوغ و تکامل گلبول های سفید و آنتی بادی ها برای مبارزه با عفونت ها

بافت طحال از دو بخش مجزا تشکیل شده است که هرکدام عملکرد خاص خود را دارند که در ادامه به معرفی آنها پرداخته می شود.

• پالپ سفید: این بخش از طحال قسمتی از سیستم ایمنی بدن است که در آن گلبول های سفید خون نابالغ، به بلوغ رسیده و می توانند آنتی بادی تولید کنند. 

• پالپ قرمز: این قسمت از طحال در از بین بردن گلبول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده، باکتری ها، ویروس ها و دفع مواد زائد از خون نقش دارد.

علائم سرطان طحال چیست؟

افرادی که به سرطان طحال مبتلا می شوند، طیف وسیعی از علائم را بروز خواهند داد که در اینجا به تعدادی از متداول ترین نشانه ها اشاره خواهیم کرد که عبارتند از:

• احساس خستگی

• تورم غدد لنفاوی

• کاهش وزن بی دلیل

• تب و تعریق شبانه

• دردهای استخوانی و مفصلی

• بالا رفتن سطح لنفوسیت های خون

• کبود شدن بدن

• احساس درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم

• بزرگ شدن طحال

علت ابتلا به سرطان طحال چیست؟

به طور کلی، سرطانی شدن سلول های بافت طحال غیرمعمول است و در اغلب موارد این بیماری در اثر بروز سرطان های مختلفی مانند لنفوم و لوسمی ایجاد می شود. از دیگر سرطان هایی که ممکن است عامل سرطان طحال باشند می توان به سرطان سینه، ملانوما و سرطان ریه اشاره نمود. در نوعی سرطان که از طحال آغاز می گردد، در اصطلاح پزشکی به آن لنفوم ناحیه حاشیه ‌ای طحال (SMZL) گفته می شود که بسیار نادر است.

به طور کلی عواملی که باعث بالا رفتن خطر ابتلا به لنفوم و لوسمی می شوند، ممکن است که خطر ابتلا به سرطان طحال را نیز افزایش دهند که عبارتند از:

• بالا رفتن سن

• سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان خون

• مصرف دخانیات

• جنسیت (خطر بروز سرطان طحال در مردان بالاتر است)

• نقص سیستم ایمنی

• ابتلا به عفونت ویروسی اپشتین بار

تشخیص سرطان طحال چگونه انجام می شود؟

امروزه برای تشخیص سرطان طحال، روش های مختلفی در دسترس هستند که در این قسمت به معرفی آنها خواهیم پرداخت. زمانی که یک فرد با علائم این بیماری به پزشک مراجعه می کند، در ابتدا سوالاتی در خصوص سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان های مرتبط و دیگر بیماری ها مانند هپاتیت مزمن C یا B و بیماری های خودایمنی پرسیده می شود. از جمله روش های تشخیصی این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:

• معاینه بالینی

پزشک معالج از طریق معاینه فیزیکی تلاش می کند تا علائم بیماری را بررسی کند.

• آزمایش خون

در آزمایش خون به بررسی فاکتورهای مختلفی از جمله تعداد و شکل ظاهری گلبول های سفید، گلبول های قرمز، پلاکت ها و هموگلوبین پرداخته می شود که می تواند در تشخیص سرطان طحال مفید باشد.

• نمونه برداری یا بیوپسی از مغز استخوان

• MRI، CT اسکن و اسکن PET

• اسپلنکتومی (برداشتن کامل طحال و یا یک قسمت از آن)

درمان سرطان طحال به چه روشی صورت می گیرد؟

یکی از ابتدایی ترین روش های درمان سرطان طحال، انجام عمل جراحی و برداشتن طحال است که اصطلاحا اسپلنکتومی نام دارد و در آن کل طحال و یا قسمتی از آن برداشته می شود. از دیگر روش های درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:

• پرتودرمانی: متخصصین سرطان یا انکولوژیست ها از این روش برای از بین بردن سلول های سرطانی، در یک ناحیه خاص از بدن استفاده می کنند.

• شیمی درمانی: شیمی درمانی یک روش اولیه و موثر در از بین بردن و توقف رشد سلول های سرطانی است.

• پیوند سلول های بنیادی: یکی از روش های نوین در بحث درمان سرطان ها ازجمله سرطان طحال، استفاده از پیوند سلول های بنیادی است. این سلول ها غیر تخصصی و تمایز نیافته هستند اما توانایی تبدیل به انواع مختلفی از سلول ها را دارند. در زمان پرتو درمانی و شیمی درمانی به سلول های مختلفی در بدن از جمله مغز استخوان آسیب وارد شده و از بین می روند که با کمک این روش میتوان سلول های جدید را جایگزین آنها نمود.

با توجه به اینکه ابتلا به برخی بیماری ها مانند بیماری ایدز و عفونت مزمن هپاتیت C (هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که از طریق خون آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل خواهد شد) می توانند منجر به سرطان طحال شوند، توصیه شده که با رعایت موارد بهداشتی خطر ابتلا به نوع سرطان را می توان کنترل کرد. روش های انتقال این ویروس ها عبارتند از:

• استفاده از وسایل خالکوبی، تیغ و ... آلوده

• داشتن روابط جنسی کنترل نشده با فرد آلوده به ویروس هپاتیت C یا HIV

• استفاده از سرنگ مشترک در افراد دارای اعتیاد