رفلاکس معده چیست ؟ علائم و درمان آن چگونه است ؟

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) نوعی اختلال گوارشی است که منجر به بازگشت اسید معده یا غذا و مایعات به مری می شود. این بیماری زمانی رخ می دهد که دریچه انتهایی مری به درستی بسته نمی شود و به همین دلیل، محتویات معده به دهان بازگردد. بیماری رفلاکس ممکن است در هر سنی رخ دهد و احساس سوزش سر معده و طعم ترش در دهان را به وجود آورد.

البته باید توجه داشت که افراد مبتلا به آسم بیشتر در معرض خطر ابتلا به GERD قرار دارند. زیرا شل شدن اسفنکتر تحتانی مری در زمان حملات آسم، این امکان را فراهم می کند که محتویات معده به مری بازگردد و اصطلاحا ریفلاکس معده رخ دهد. برخی از داروهای آسم (به ویژه تئوفیلین) ممکن است بر شدت بروز علائم این بیماری تاثیر داشته باشند و آنها را شدید تر کنند. 

عواملی که در بروز این بیماری و بالا بردن احتمال ابتلا به آن دخیل هستند، شامل:

• افزایش سن

• بارداری

• اضافه وزن یا چاقی

• استعمال دخانیات

• مصرف بعضی از داروهای خاص

چه مواد غذایی علائم رفلاکس معده را شدید تر می کند ؟ 

استفاده از بعضی مواد خوراکی و عدم مصرف برخی دیگر از مواد غذایی، نقش مهمی در کاهش اسید معده و جلوگیری از برگشت آن به مری را دارد، مواردی که در ادامه ی این مطلب به آنها اشاره شده است، باعث تشدید علائم رفلاکس معده می گردد: 

• غذاهای تند و حاوی ادویه و افزودنی ها

• غذاهای سرخ شده

• شکلات و کاکائو

• انواع سس ها

• مواد غذایی پر چرب مانند لبنیات

• سیر و پیاز

• مرکبات

• مصرف الکل، قهوه و نوشیدنی های گازدار 

علائم رفلاکس معده چیست ؟

ریفلاکس معده یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی در سراسر دنیاست و اکثر افراد حداقل یک بار آن را در طول زندگی خود تجربه می کنند. علائم بیماری، در افراد مختلف متفاوت است، به عنوان مثال در برخی موارد پس از آروغ زدن، طعم اسید را در دهان حس می شود و در معده سوزش ایجاد می شود. از رایج ترین نشانه های رفلاکس معده می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• التهاب لثه

• معده درد در هنگام غذا خوردن

• بازگشت اسید معده به دهان

• گلو درد

• بوی بد دهان

• گرفتگی صدا

• افزایش ناگهانی میزان بزاق دهان

• احساس درد در ناحیه قفسه سینه

• سرفه های مکرر

علت ایجاد رفلاکس معده چیست ؟

به طور طبیعی زمانی که فرد غذایی مصرف می کند، از مری عبور کرده و وارد معده می شود. در محل اتصال مری به معده، حلقه ای از فیبرهای عضلانی وجود دارد که موجب جلوگیری از بازگشت غذا از معده به مری می باشد و فیبرهای عضلانی اسفنکتر تحتانی مری (LES) نام دارند. زمانی که این دریچه عملکرد خود را به درستی انجام ندهد منجر به ریفلاکس معده و بازگشت اسید معده به ناحیه مری می گردد.

بیماری رفلاکس معده، بیماری خطرناک و کشنده ای نیست اما اگر درمان نشود ممکن است عوارض جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. رفلاکس معده اگر به شکل مزمن در آید، می تواند موارد زیر را ایجاد نماید: مری بارت: در این اختلال اسید معده بر سلول های مری تاثیر منفی داشته و آنها را تغییر می دهد که این امر می تواند عامل خطری برای سرطان مری در فرد مبتلا باشد.

• ازوفاژیت: این بیماری زمانی ایجاد می شود که اسید معده موجب تحریک و التهاب سلول های ناحیه مری گردد. افراد مبتلا با مشکلاتی مانند اختلال در بلع، احساس درد در ناحیه قفسه سینه و سوزش سر دل مواجه می شوند. 

• سرطان مری

• باریک شدن یا تنگی مری

تشخیص رفلاکس معده چگونه انجام می شود ؟

زمانی که فردی با علائم ذکر شده برای رفلاکس معده به پزشک معالج مراجعه می کند، پزشک ابتدا سوالاتی در خصوص نشانه های بروز یافته در فرد مبتلا می پرسد و در مرحله بعد معاینه انجام می شود. امروزه روش های مختلفی جهت بررسی مشکلات مرتبط با معده در دسترس هستند که به معرفی آنها می پردازیم.

• انجام آندوسکوپی و نمونه برداری از قسمت بالایی دستگاه گوارش

اندوسکوپی روشی است که از آن جهت مشاهده و تشخیص بیماری های دستگاه گوارش استفاده می شود. در صورت نیاز، پزشک معالج می تواند در حین آندوسکوپی، نمونه برداری یا بیوپسی از ناحیه مدنظر را انجام دهد. 

• تصویر برداری با کمک اشعه X

این روش قادر است تصویری واضح از اندام های داخلی را ثبت کند و به این وسیله تشخیص دقیق انجام شود.

• مانومتری ریه

مانومتری مری یک روش سرپایی که برای تشخیص مشکلات حرکتی و فشاری در مری است که این امکان را فراهم می کند تا پزشک دریچه ی بین مری و معده، به نام اسفنگتر تحتانی مری (LES) را بررسی کند.  

• اندازه گیری PH مری

روشی است که در آن مقدار اسیدی که طی ی ۲۴ ساعت از معده وارد مری می‌شود را اندازه گیری می کند و از این راه ریفلاکس معده را تشخیص می دهد. همچنین ممکن است از این روش برای ارزیابی میزان اثربخشی درمان و یا برای بیمارانی که علائم آنها با دارو تسکین نمی یابد استفاده شود.

درمان رفلاکس معده

به طور کلی، با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی می توان بسیاری از علائم مرتبط با رفلکس معده را کاهش داد که برخی از این موارد عبارتند از:

• کاهش وزن

• عدم استعمال دخانیات

• کاهش مصرف الکل

• جلوگیری از پرخوری و مصرف وعده های غذایی سبک 

• کاهش مصرف کافئین

• دراز نکشیدن بعد از صرف غذا

• عدم استفاده از بالشت های تخت و کوتاه

در برخی موارد که رفلاکس معده برای فرد آزار دهنده می شود پزشک ممکن است داروهایی را جهت رقیق کردن اسید معده تجویز کند. در صورتی که که این بیماری برای فرد غیر قابل تحمل باشد، ممکن است که انجام جراحی توصیه شود. 

نقش تغذیه و عادات غذایی در بهبود رفلاکس معده

تحقیقات نشان داده که ایجاد تغییرات در عادت های غذایی و مصرف بعضی از مواد عذایی سالم در رژیم غذایی، رفلاکس معده را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. برای مثال خوراکی هایی که حاوی فیبر هستند، اسید معده را جذب کرده و از ریفلاکس معده جلوگیری می کنند. به علاوه مصرف فیبر موجب می شود غذا برای زمان بیشتری در معده باقی بماند و به طور کامل هضم شود، در نتیجه فرد احساس گرسنگی نمی کند. غلات سبوسدار مانند جو دوسر و برنج قهوه ای، مایعات (آب، نوشیدنی های طبیعی و سوپ های رقیق)، سبزیجات (کرفس، کاهو، لوبیا سبز، کلم بروکلی، گل کلم، رازیانه)، میوه ها (هندوانه، خربزه، خیار، موز)، هویچ و چغندر و آجیل ها و مغزها موجب رقیق شدن اسید معده و ضعیف شدن آن می شوند.

برخی مواد غذایی مانند زنجبیل دارای خاصیت ضد التهاب بوده و علائم ناشی از رفلاکس معده را کاهش می دهند. زنجبیل یکی از بهترین مواد خوراکی است که جز بهترین هضم کننده ها می باشد.

 مصرف شیر نیز باعث کاهش اسید معده می شود، اما باید در نظر داشت که شیرهای پر چرب رفلاکس معده را بیشتر می کند، بنابراین شیر کم پرب و لبنیات حاوی پروبیوتیک برای تسکین مشکلات معده مفید هستند. 

 مخلوط آب گرم و عسل خاصیت قلیایی دارد که باعث خنثی کردن اسید معده می شود. همچنین عسل دارای خواص آنتی اکسیدانی است که به سلامت سلول های معده کمک می کند.

اگر شما هم دچار رفلاکس معده و مشکلات ناشی از آن هستید، لازم است جهت بررسی علت این عارضه و درمان آن به پزشک مراجعه نمایید. کلینیک تغذیه مام با همکاری متخصصین تغذیه آماده ارائه خدمات در زمینه رژیم درمانی، بررسی ویژگی های فردی مرتبط با تغذیه و راهکارهای تغذیه ای بر اساس ژنتیک منحصر به فرد و همچنین بیماری های گوارشی، به همراهان مام ژن می باشد.

جهت دریافت نوبت می توانید با ورود به سایت مام از طریق بخش نوبت دهی برای دریافت نوبت اقدام نمایید.  

دریافت نوبت